Các vụ đau đớn hay bệnh tật
thông thường rất có thể là chẳng có gì quan trọng... nhưng đôi khi lại vô cùng
nghiêm trọng. Vì vậy chúng ta cẩn phải cẩn thận cân nhắc những gì phải làm mỗi
khi sự việc xẩy ra cho chúng ta.
1- Khi
không (bỗng nhiên) thấy tức thở
Lý do: có thể là do nghẽn mạch
phổi (pulmonary embolus).
Nhận xét: Cảm thấy khó thở sau khi
tập thể dục hay đang ngồi có thể là do vận động hay do ưu tư lo lắng. Nhưng
nếu đột nhiên bị khó thở có thể là do chứng nghẽn mạch phổi do cục
đông máu làm nghẹt mạch máu trong phổi. Bệnh này có thể nguy hiểm tới
tính mạng. Một lý do khác là tim lên cơn đau hoặc trụy tim. Cả hai tình huống
trên đều làm cho bệnh nhân thở gấp hay khó chịu hoặc cảm thấy thiếu không khí.
Cần đưa bệnh nhân đi cấp cứu.
2- Tim
đập rộn trong khi đang ngồi yên
Lý do: có thể là do lên cơn đau
tim (heart attack).
Nhận xét: Đánh trống ngực
(palpitations) có thể chỉ là vì ưu tư lo lắng, nhưng cũng có thể là dấu hiệu
của cơn đau tim hay chứng loạn nhịp tim (arrhythmia). Nên liên lạc với bác sĩ
ngay.
3-
Choáng váng chóng mặt khi ra khỏi giường
Lý do: có thể là do
huyết áp thấp.
Nhận xét: Chóng mặt vào buổi sáng
được gọi là "huyết áp thế đứng thấp" (orthostatic hypotension) gây ra
bởi sự loại nước (dehydration), bệnh tiểu đường, bệnh Parkinson, bệnh trụy tim,
hay thuốc men bao gồm cả thuốc lợi tiểu và thuốc huyết áp. Một lý do khác có
thể là chứng "chóng mặt tư thế nhẹ " (benign positional vertigo) gây
ra bởi sự xáo trộn của các bộ phận cân bằng của tai trong. Nên đi gặp bác sĩ để
chẩn đoán.
4- Nước
tiểu rò rỉ
Lý do: có thể là do chứng són đái
(urinary incontinence) mà nguyên nhân không phải vì lão hoá, nhiểm khuẩn đường
tiểu (urinary tract infection-UTI) , bệnh tiền liệt tuyến, dây thần kinh bị
ép. hoặc tiểu đường.
Nhận xét: đi gặp bác sĩ để chẩn
đóan
5- Đầu
đau như búa bổ
Lý do: có thể là do xuất huyết
não.
Nhận xét: Trong phần lớn trường
hợp đó là triệu chứng của chứng nhức nửa đầu (migraine) chỉ cần uống thuốc giảm
đau và nghỉ ngơi là hết. Nhưng một vài trường hợp hiếm xẩy ra là chứng nhức đầu
có thể là dấu hiệu có khối u hay xuất huyết trong não. Cẩn đặc biệt chú ý là
khi bị đau nhiều nửa bên đầu một cách đột ngột và kéo dài mà lại kèm theo buồn
nôn, ói mửa, và chảy nước mắt. Trong trường hợp sau này phải đi bệnh viện gấp.
6- Mắt bị
sưng vù
Lý do: có thể là do viêm dây thần
kinh mắt (optic neuritis).
Nhận xét: Dây thần kinh mắt có thể
bị nhiễm khuẩn hay bị dị ứng. Nếu chữa sớm thì không hại gì cho mắt vì vậy cần
đi bác sĩ khẩn cấp.
7- Tai
đau và mắt nhìn thấy hai hình (song thị)
Lý do: có thể do tai giữa bị nhiễm
khuẩn.
Nhận xét: Bệnh có thể trở thành
nghiêm trọng bất ngờ vì vậy cần đi bác sĩ cấp thời nếu chứng đau không dứt
và/hoặc có bị thêm chóng mặt lảo đảo, nhức đầu, ói mửa, song thị, nửa ngủ nửa
thức, cổ cứng đơ, sưng ở sau tai, sốt nhiều và liệt mặt.
8- Tự
nhiên giảm sút ký
Lý do: có thể là do ung thư.
Nhận xét: Nếu ăn uống vẫn bình
thường như cũ mà đột nhiên bị sút cân thì có thể là bị bệnh ác tính. Một nguyên
nhân khác cũng có thể là do sự bất bình thường nội tiết (endocrinic
abnormality) như bệnh tuyến giáp trạng (thyroid disorder), trầm cảm hay tiểu
đường. Nên đi gặp bác sĩ ngay để chẩn đoán.
9- Đột
nhiên đau háng
Lý do: có thể là do tinh hoàn bị
xoắn.
Nhận xét: Đây là một khuyết tật
bẩm sinh khá thông thường. Ống dẫn tinh trùng bị xoắn làm máu không chạy tới
tinh hoàn. Cơn đau cũng giống như bị đá vào háng. Đôi khi ngoài cơn đau còn
thấy bị sưng nữa. Trong vòng 4 hay 6 tiếng thì còn cứu được, chứ trễ từ 12 đến
24 tiếng thì coi như phải cắt bỏ. Một nguyên nhân khác có thể là nhiểm khuẩn
mào tinh hoàn (epididymis) tức là bộ phận trữ tinh trùng. Trong trường hợp này
có thể dùng trụ sinh để chữa trị.
10 -
Đau nhói gan bàn chân
Lý do: có thể là do bệnh thần kinh
(neuropathy).
Nhận xét: Đau nhói cứ tái phát ở
bất cứ chỗ nào trên cơ thể có thể là do sự nén ép dây thần kinh, tăng thông khí
phổi (hyperventilation) hoặc bệnh thần kinh. Liên lạc với bác sĩ càng sớm càng tốt.
11- Vết
thâm tím mãi không tan
Điều gì xẩy ra: bệnh tiểu đường.
Nhận xét: Vết đứt hay thâm tím
chậm lành có thể là dấu hiệu của bệnh tiểu đường (dấu hiệu khác gồm có da bị
ngứa hoặc đau nhói bàn tay hay bàn chân). Nên tìm cách giảm cân (giảm 10 phẩn
trăm trọng lượng ảnh hưởng đáng kể lên mức đường trong máu), tập thể dục và coi
chừng thói quen ăn uống.
12 -
Răng đau buốt khi ăn Sô-cô-la
Điều gì sẽ xẩy ra: viêm lợi.
Nhận xét: Một trong những dấu hiệu
đầu tiên của sâu răng là nhạy cảm với đồ ngọt. Dấu hiệu đầu tiên khác là răng
mất mầu và có mùi khi cà răng. Kỹ thuật laser có thể phát hiện sớm các ổ răng
sâu và tiêu diệt các vi khuẩn trước khi làm sâu răng.
13 -
Vòng eo rộng 42 inch (#106,68 cm)
Điều gì sẽ xẩy ra: bất lực.
Nhận xét: Có thể bây giờ chưa có
vấn đề nhưng trong tương lai bạn có thể bị loạn năng cường dương (erectile
disfunction). Nguyên do là vì khi đàn ông quá mập các động mạch thường hay bị
nghẹt nên dòng máu không đủ làm cho cương. Hãy tập thể dục đều cho đến khi eo
thon lại, thắt vừa dây lưng 34 inch (#86,36 cm).
14 -
Mắt thoáng không thấy gì - chỉ trong một giây
Lý do: có thể là do đột quỵ
(stroke).
Nhận xét: Các yếu tố rủi ro chính
của đột quỵ là cao huyết áp (trên 140/90) và cholesterol toàn phần cao hơn 200.
Bị tê một bên người và tạm thời hai mắt không nhìn thấy gì là những dấu hiệu
đáng chú ý nhất. Đột nhiên bị tê, nói líu lưỡi, hay mất thăng bằng có thể là
bẳng chứng của một cơn đột quỵ nhẹ gọi là đột quỵ thiếu máu cục bộ đoản kỳ
(transient ischemic attack- TIA). Đột quỵ nhẹ này thường báo trước một đột quỵ
thật sự nên khi có triệu chứng của TIA thì phải gặp bác sĩ ngay.
15 - Có
cảm giác như bị ợ nóng (heartburn)
Lý do: có thể là do chứng đau thắt
(angina).
Nhận xét: Đau ngực cả hàng giờ,
lúc có lúc không, được bác sĩ gọi là "hội chứng mạch vành không ổn
định" (unstable coronary syndrome). Nguyên nhân là vì các cục đông máu
đươc tạo thành bên trong thành động mạch vành ngay tại chỗ mảng (plaque) bị bể
vỡ. Khoảng 50 phần trăm những người có hội chứng trên đây sẽ bị lên cơn đau tim
trong vòng 6 tháng sau. Mỗi khi thấy đau thắt ngực, cần phải đi bệnh viện.
16 -
Đau lưng nhiều
Lý do: có thể là do chứng phình
mạch (aneurysm).
Nhận xét: Đau cũng tương tự như
vừa dọn dep xong tủ quẩn áo bề bộn. Thế nhưng chườm nóng, nghỉ ngơi, uống thuốc
giảm đau thông thường lại không khỏi. Nếu không phải vì tập thể dục thì đau
lưng bất chợt như vậy có thể là dấu hiệu của chứng phình mạch. Chứng đau này
chỉ hết khi động mạch chủ bị bể. Một nguyên nhân khác của chứng đau lưng này -
kém phần nguy hiểm hơn - là sạn thận. Bác sĩ cho chụp CT scan để xác định vị
trí và hình dạng của chỗ mạch phình, sau đó cho uống thuốc huyết áp hay giải
phẫu ghép nối nhân tạo.
17-
Ngồi lâu trên ghế không yên
Lý do : có thể do các cơ lưng bị
căng thẳng.
Nhận xét : Nếu cứ phải thay đổi vị
thế ngồi luôn tức là có dấu hiệu các cơ lưng bị căng thẳng và điều này có thể
dẫn đến đau lưng dưới. Cẩn phải lựa chọn ghế ngồi cho thoải mái, sao cho đầu ở
vị trí ngay đối với cột sống để giảm tối thiểu sức căng thẳng trên cổ, vai và
lưng dưới.
18 -
Bạn mới biết thân phụ bị cao huyết áp
Điều gì sẽ xẩy ra: bạn cũng sẽ bị
cao huyết áp luôn.
Nhận xét: Vì bệnh cao huyết áp vừa
phải không có dấu hiệu bên ngoài nên cẩn phải đo huyếp áp mỗi năm một lần, nhất
là nếu trong gia đình có tiền sử bị cao huyết áp. Nghiên cứu cho thấy là những
người bị căng thẳng tinh thần vì cha mẹ mắc bệnh cao huyết áp cũng có nhiểu rủi
ro bị bệnh này luôn. Nếu số đo huyết áp cao hơn 140/90, bạn nên tập thể dục
nhiều hơn, tìm cách sụt cân, giảm sodium trong chế độ ăn uống, ăn loại cá tốt
cho tim, uống nhiều vitamin C.
19 -
Tay bị run khi tập thể dục
Lý do: có thể là do cơ bắp bị mỏi
mệt.
Nhận xét: Nếu bạn đã bỏ tập cả
nhiều tháng thì cơ bắp bị run có thể là vì mệt mỏi. Vì vậy khi mới tập trở lại
bạn nên tập vừa phải, đừng tập quá mệt. Bạn hãy ngưng tập khi cảm thấy các cơ
bắp bắt đầu run.
20 -
Trong bàn tiệc bạn thấy mọi thứ đều quay cuồng
Lý do: do bạn đã quá chén.
Nhận xét: Rượu làm suy yếu hệ thần
kinh trung ương. Vì vậy nếu bạn uống quá nhiều, tất cả những gì trong cơ thể có
liên quan tới hệ này sẽ đều bị suy yếu: trí phán đoán, khí sắc, khả năng phối
hợp và quân bình, sự nhạy cảm với đau đớn, khả năng sinh dục... Bạn nên tránh
đừng uống rươu nhiều. Bạn nên nhớ là nếu nồng độ rượu trong máu hơn 0.06 phần
trăm là trên pháp lý bạn đã bị coi như là say rượu.
21- Đau
dai dẳng ở bàn chân và cẳng chân
Lý do: nhiều triển vọng là do gẫy
xương vì sức nén (stress fracture).
Nhận xét: Cũng giống như các mô
khác trong cơ thể, xương tự tái tạo. Nhưng nếu bạn tập thể dục quá mạnh, xương
không có cơ hội để lành trở lại nên một vết gẫy vì sức nén (stress fracture) sẽ
có thể xuất hiện. Vì thế mu bàn chân và phía trước cẳng chân sẽ đau dai dẳng.
Bạn càng tập thể dục thì càng đau và ngay cả khi ngưng nghỉ cũng đau. Uống
thuốc ibuprofen hay paracetamol không ăn thua gì. Thuốc mầu phóng xạ cho thấy
chỗ xương gẫy qua hình chụp tia X, và bác sĩ sẽ bắt bạn phải nghỉ tập cho đến
khi xương lành. Trường hợp xấu nhất là bạn phải bó bột vài tuần.
22 -
Đau như cắt ở bụng
Lý do: Vì vùng giữa xương sườn và
háng có kẹt đầy các bộ phận nên đau có thể là triệu chứng hoặc của viêm ruột
thừa, viêm tụy tạng hoặc của túi mật bị sưng. Cả ba trường hợp đểu có cùng một
nguyên nhân : vì một lý do nào đó các bộ phận này đã bị nhiễm khuẩn nguy hại
đến tính mạng.
Nhận xét : Nếu để bộ phận nói trên
bể vỡ ra thì bệnh nhân có thể bị chết, vì vậy cẩn đi bệnh viện cấp thời.
23-
Cẳng chân bị đau và sưng to
Lý do: có thể là do chứng huyết
khối tĩnh mạch sâu (deep vein thrombosis -DVT).
Nhận xét: Chỉ cẩn ngổi một chỗ
liền chừng 6 tiếng hay hơn là máu sẽ tụ ở cẳng chân dưới tạo thành cục đông máu
(gọi là chứng huyết khối tĩnh mach sâu). Cục đông máu đủ lớn sẽ làm nghẹt tĩnh
mạch bắp chân gây đau và sưng. Xoa cẳng chân là điểu đầu tiên bạn sẽ làm nhưng
cũng là điều tệ hại nhất vì cục đông máu lớn có thể chạy ngược lên phổi, điều
nầy gây nguy hiểm đến tính mạng của bạn. Muốn chụp hình tia X để định bệnh DVT
bác sĩ phải chích chất mẩu vào tĩnh mach. Bác sĩ sẽ cho thuốc làm tan cục đông
máu hoặc đặt cái lọc vào tĩnh mạch để chặn cục đông máu không cho chạy lên
phổi.
24 -
Tiểu tiện bị đau
Lý do: có thể là do ung thư bàng
quang (bọng đái).
Nhận xét: Rặn tiểu là cả một cực
hình và nước tiểu lại có màu rỉ sắt. Đau và máu trong nước tiểu là hai triệu
chứng của ung thư bàng quang. Hút thuốc là yếu tố rủi ro bị bệnh lớn nhất. Nếu
khám phá sớm bệnh có 90 phẩn trăm triển vọng được chữa khỏi. Nhiễm khuẩn bàng
quang cũng có cùng các triệu chứng như trên.
ST