Chữ Bậu: Tự điển Nguồn Gốc Tiếng Việt của BS Nguyễn Hy Vọng cho biết
Người Nùng có tiếng bậu nghĩa là em, dùng trong cách nói thân mật. Người Thái
có tiếng phậu cũng theo nghĩa tương tợ.
Tại
sao người VN ở Miền Bắc không có tiếng bậu thân thương như ở Miền Nam?
Có
lẽ tiếng phậu của Thái vào ngôn ngữ của người Nùng rồi đứng đó không ảnh
hưởng lên ngôn ngữ Viêt Nam. Còn tiếng Phậu theo người Miên, theo quân Xiêm La
vào Miền Nam tạo thành tiếng bậu trong Nam Kỳ.
Người
Nam thường nói bậu bạn, do đó bậu khi nhập tịch VN trở thành bạn,
trong cách nói thân mật. Thân mật đến nỗi trở thành đồng nghĩa với em, với vợ.
Người Nam cũng nói nó làm bạn với …. có nghĩa là cưới vợ lấy
chồng với …. Văn thơ Nam Kỳ dùng chữ bậu chỉ người mình thương
mến khi nói trực diện.
Dùng
thét rồi người ta tưởng rằng bậu chỉ phái nữ, thiệt ra cũng được dung cho phái
nam với nghĩa nguyên thủy là bạn là em với cách nói thân mật.
Xin
đưa ra ba chữ bậu dùng trong tác phẩm Nôm thế kỷ 19 , cuốn truyện thơ Thạch
Sanh Lý Thông.
1.
Khi Lý Thông gặp Thạnh Sanh lần đầu tiên, đã hỏi bằng tiếng bậu khi thấy anh
chàng trẻ tuổi nầy quá nghèo khó:
Chẳng
hay chú bậu ở đâu[1],
Áo
quần chẳng có dãi dầu khá thương?
1.
Khi Lý Thông và mẹ anh ta cố tình dụ Thạnh Sanh bằng cảm tình mời mọc ăn uống để
Thạch Sanh nhận lời đi công việc thế cho mình:
Để phần cho bậu[2] một mâm,
Ở
nhà thời mẹ với qua ăn rồi.’
1.
Khi Lý Thông kiếm được Thạch Sanh để nhờ em ta giúp mình đi tìm Công chúa thì
cũng miệng lưởi đó:
Vội
vàng mừng rỡ: ‘Em ta,
Ngày
rày nhớ bậu, xót xa đoạn trường[3].
Với
thời gian chữ bậu đã chuyển từ em, bạn, chỉ cả hai giới gái, trai dùng biểu lộ
sự thân mật thành em gái thân yêu, thành ‘người yêu nhỏ’ quá hơn sự thân mật
thường tình mà ta thấy nhan nhản trong ca dao, trong những lời tỏ tình của trai
gái Nam Kỳ.
Chữ qua: Chữ qua là tiếng biến âm từ tiếng quá (hóa)
giọng Triều Châu của chữ ngã 我 (tôi). Dùng tiếng tôi, anh bình
thường, người ta thấy không sang, không thân mật, và quan trọng nhứt là hơi mất
tự nhiên nên người ta dùng tiếng qua. Chuyện nầy cũng tương tợ như người
Việt Nam thời trước hay dùng toi, moi (tutoyer) khi nói với bạn hay với cả người
mình yêu khi mới bắt đầu làm tỉnh tấn công tình cảm người tình. Tuổi trẻ Việt
Nam có một chút học vấn khi bắt đầu tán tỉnh cũng thích dùng hai từ me,
you hơn là anh em, em anh. Chữ qua với nghĩa tôi anh thân mật cũng thấy
trong văn chương thế kỷ 19, xin lại trích trong quyển Thạch Sanh Lý Thông .
Cũng
là ba trường hợp.
1.
Lý Thông dùng từ qua, xen kẻ với từ anh khi mới
bắt đầu làm thân với Thạch Sanh.
Lý
Thông thấy nói, sầu bi[4]:
‘Qua xin
kết nghĩa vậy thì đệ huynh.
Lời
thiệt anh đã trần tình,
Trước
sau cặn kẽ phân minh mọi lời.’
1.
Lý Thông dùng từ qua để chứng tỏ mình lớn hơn, cao trọng hơn
Thạch Sanh:
Qua
thời vốn có một mình,
Mẹ
thời già cả kết chưng bạn mày[5].
1.
Khi Lý Thông dùng cặp bậu qua đi đôi rất nhuần nhuyễn biểu
lộ sự thân mật, thương yêu tuyệt đối thì Thạch Sanh đã mất cảnh giác. Đã
quên sự thắc mắc lúc ban đầu khi tự hỏi tại sao họ lại đãi đằng mình thịnh soạn
như vậy:
Để phần cho bậu[6] một mâm,
Ở
nhà thời mẹ với qua ăn rồi.’
Tóm
lại, qua chỉ là chữ tôi, anh, dùng thân mật. Ban đầu
dùng thiệt bình thường giữ bạn bè, sau đó biến thành tiếng của người yêu nói với
người yêu, nó tha thiết biết bao như câu ca dao:
Bậu
nói với qua bậu không bẻ mận hái đào.
(Vậy
chớ?)
Mận
đâu bậu bọc, đào nào bậu cầm tay.
Mận
đào, bẻ mận hái đào là chỉ sự trăng gió hoa nguyệt, hẹn hò lang chạ của gái
trai.
Hiểu
câu ca dao trên theo cách xưa sẽ thấy mấy chữ bậu qua kia diễn tả nỗi xót
xa trùng trùng của người trai thốt ra câu thống trách …
Nói
chung hai tiếng bậu qua, một gia tài văn hóa đặc biệt của Nam Kỳ chẳng
qua là tiếng nước ngoài du nhập rồi biến dạng. Điều nầy cũng thường thôi vì
ngôn ngữ nói chung có tính cách giao lưu. Một từ khi ở nước này nó là một từ
bình thường, khi đến nước khác nó mang thêm màu sắc nào đó tùy theo sự sử dụng
của chủ mới.
Nguyễn
Văn Sâm
Bậu - Qua, hai tiếng thân thương...
Trả lờiXóa:)
http://2.bp.blogspot.com/-A5quyNefptY/VIJxeqes3dI/AAAAAAAAP-4/_ogX5Nh9ae4/s3200/quavoibau.jpg
Anh DVD có dùng từ này không?
Xóahttp://2.bp.blogspot.com/-gzk0x_U6zvs/VB5870km9mI/AAAAAAAAEfA/SXAEq1EZtsI/s1600/gai-que-xinh-tuoi-2.jpg
Hôm qua,QUA nói QUA qua mà QUA không qua
Trả lờiXóaHôm nay QUA nói QUA không qua mà QUA qua
Hai câu đối nhau hay thiệt. Người nước ngoài chắc là nhức đầu vì ý nghĩa câu này.
Xóahttps://image.anninhthudo.vn/w700/uploaded/156/2017_03_27/ccqjantd-hoa-hau-duong-kim-anh-6.jpg
Bài sưu tầm hay.
Trả lờiXóaChúc em luôn vui,khoẻ.
https://1.bp.blogspot.com/-YVu-dExZ0aA/XPjsTQEGY1I/AAAAAAAAK7M/WGRgPEelCfIepoOhB00kcR55HfApqMNdgCLcBGAs/s320/l.gif
Cám ơn chị. Chúc chị luôn Hạnh phúc.
Xóahttp://phunuthoinay.vn/wp-content/uploads/2017/02/ne_132354837-2017-02-14.jpg