Cao huyết áp có nguyên nhân

Khoảng 95% các trường hợp cao huyết áp là không có nguyên nhân rõ ràng, và do đó cần phải uống thuốc hạ huyết áp hầu như suốt đời.

 

Không phải bệnh nhân nào cũng cần phải được làm các xét nghiệm đặc biệt để tìm nguyên nhân cao huyết áp. (Minh họa: LillyCantabile/Pixabay)

Khoảng 5% còn lại, cao huyết áp có thể do một nguyên nhân nào đó, và được gọi cao huyết áp thứ phát (secondary hypertension).

Trong các trường hợp này, thường thì nếu giải quyết được các nguyên nhân (không phải nguyên nhân nào cũng có thể giải quyết được), huyết áp sẽ có thể trở lại bình thường (nếu bệnh nhân không bị cùng lúc cả cao huyết áp nguyên phát).

Không phải bệnh nhân nào cũng cần phải được làm các xét nghiệm đặc biệt để tìm nguyên nhân. Thường thì các bệnh nhân mới được chẩn đoán là bị cao huyết áp chỉ cần được làm các xét nghiệm rất căn bản.

Chỉ trong các trường hợp sau mới cần phải làm thêm các nghiên cứu xem có phải bị cao huyết áp thứ phát từ một nguyên nhân nào khác hay không:

-Cao huyết áp trầm trọng, hoặc không đáp ứng với các điều trị thông thường.

-Huyết áp đột ngột tăng lên bất thường, không kiểm soát được sau một thời gian tương đối bình ổn.

-Bị cao huyết áp từ trước tuổi dậy thì.

-Hoặc bị cao huyết áp trước tuổi 30 ở những người không có người trong gia đình bị cao huyết áp, không bị mập phì, và không phải là người da đen (các yếu tố kể trên có thể dẫn đến cao huyết áp sớm trước tuổi 30).

Một số các nguyên nhân có thể liên quan đến việc tăng huyết áp là:

-Các bệnh thận nguyên phát (primary renal disease): Cao huyết áp là một dấu hiệu thường thấy ở những người bị thận cấp tính hay mạn tính, nhất là ở những người bị bệnh cầu thận hay mạch máu thận (glomerular or vascular disorders).

-Các thuốc ngừa thai hoặc các loại hormone cho người có triệu chứng khó chịu của thời kỳ mãn kinh (oral contraceptives or hormone replacement therapy). Một số thuốc ngừa thai hoặc nội tiết tố cho người mãn kinh có thể làm tăng huyết áp. Sự tăng huyết áp này thường vẫn trong mức dưới 140/90 (tiêu chuẩn cao huyết áp như đã trình bày). Tuy nhiên, đôi khi nó có thể làm cho huyết áp tăng đến tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh cao huyết áp.

-Bị (một loại) bướu (gọi là) pheochromocytoma. Đây là một loại bướu tiết ra loại nội tiết tố (hormone) có thể làm cao huyết áp từng cơn (paroxysmal hypertension) trong khoảng phân nửa các trường hợp. Trong phân nửa các trường hợp còn lại, huyết áp có thể cao đều đều như trong các trường hợp cao huyết áp tiên phát.

-Bị một rối loạn về nội tiết (hormone), gọi là primary hyperaldosteronism. Những người bị rối loạn này thường có ba dấu hiệu là:

+Cao huyết áp.

+Thử máu thấy giảm chất potassium không giải thích được tại sao.

+Bị kiềm hóa (unexplained hypokalemia, and metabolic alkalosis).

Cao huyết áp thường không có nguyên nhân rõ ràng. (Minh họa: Mohamed Hassan/Pixabay)

-Bị một hội chứng gọi là Cushing’s syndrome: Cao huyết áp tâm trương một cách vừa phải, lại thường là nguyên nhân gây bệnh và tử vong ở các bệnh nhân bị hội chứng này (moderate diastolic hypertension, is a major cause of morbidity and death in patients with Cushing’s syndrome).

-Một số rối loạn nội tiết khác: Các rối loạn cường hoặc suy giáp, cường cận giáp cũng là nguyên nhân gây cao huyết áp thứ phát.

-Chứng ngưng thở trong khi ngủ: Cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến cao huyết áp khi thức giấc. Bệnh nhân có những đợt ngưng thở trong lúc ngủ, khiến có nhưng cơn buồn ngủ khủng khiếp ban ngày. Chẩn đoán thường bằng cách vào các phòng xét nghiệm về giấc ngủ để được theo dõi các triệu chứng và nồng độ dưỡng khí (oxygen) trong máu trong lúc ngủ.

-Phình động mạch chủ (coarctation of the aorta): Là một trong những nguyên nhân thường gặp dẫn đến cao huyết áp ở trẻ em nhỏ.

Trong các trường hợp kể trên, nếu không bị cao huyết áp nguyên phát đi kèm, và nếu nguyên nhân có thể chữa được và được chữa khỏi, huyết áp bệnh nhân có thể trở lại bình thường.

Tuy nhiên, bất cứ khi nào mà huyết áp vẫn còn cao, thì vẫn phải cần uống thuốc hạ huyết áp, để giữ cho các biến chứng không xảy ra. Khi nào huyết áp đã ổn định, kiểm soát được, bác sĩ sẽ giảm thuốc từ từ, để bảo đảm an toàn cho bệnh nhân.

Bác Sĩ Nguyễn Trần Hoàng