Suy Nghiệm Về Tài & Đức.

 Đạo đức là cái gì đó mênh mông, vô biên, vô tận và vô cùng quý giá, nhưng lại khó thấy. Còn trí tuệ và tài năng của con người thì có giới hạn, vì khi lớn tuổi cơ thể thường mệt mỏi, trí óc kém minh mẫn không còn sáng suốt như trước.

Nhưng, tài lại dể thấy hơn đức. Một giảng sư thuyết pháp như mây như mưa; một căn nhà cao, đẹp đẽ, tiện nghi; một bài hát hay... những điều này rất dể thấy.

Còn đạo đức là gì? Là cái hư vô không hình, không tướng, ít ai thấy được, nên cũng ít ai biết để quý trọng đến đạo đức của con người. Thông thường, người ta hay ca ngợi tài năng, bản lĩnh, sự nghiệp, vì chúng hiện bày rõ ràng. Tuy nhiên, cái dể thấy lại là cái mong manh, chóng tàn. Còn đạo đức tuy vô hình nhưng lại bền vững lâu dài, hơn nữa còn nâng bước chúng ta trên con đường giác ngộ thật sự.

Đa phần chúng ta thường chạy theo cái tài mà ít chú trọng tới cái đức, chạy theo sự nghiệp mà ít quay về cái tu.

Thông thường, khi nghe nói người này là tiến sĩ, người kia là tỉ phú, người nọ lên chức to... mọi người thấy dể kính nể. Còn nếu nghe nói:" Người kia không còn giận ai nữa," thì mọi người lại không quan tâm, không nể trọng. Bởi lẻ, đạo đức vô hình quá, mênh mông, trừu tượng khó thấy quá, nên ít ai biết đến mà kính phục. Cho nên, đa số chúng ta không đi tìm đạo đức mà chạy theo tài năng và sự nghiệp, để làm sao bỏ túi được cái bằng tiến sĩ, làm sao xây được nhà cao cửa rộng, làm sao leo lên được cái chức cao hơn... để được mọi ngươi nể phục. Còn ngược lại, nếu ta nói: "Tôi hết giận rồi" hay "Tôi hết tham rồi" thì ít gây cho ai sự nể trọng. Cũng vì lẽ đó, nên thường ta không chú trọng đạo đức.

Đâu biết rằng, chính cái không tham, không sân, không giận, không hờn, không ích kỷ, không đố kỵ,... đó mới là nền tảng của bao nhiêu điều tốt đẹp, làm cho cuộc đời này đôm hoa kết trái.

Nếu không có những bậc Thầy vô ngôn nhưng đạo đức sâu thẳm, thì có lẽ nhiều người trong chúng ta giờ đây đang gây ra biết bao nhiêu tội lỗi, giành giật, hơn thua, đấu đá lẫn nhau,.. làm cho cuộc đời càng xáo trộn, càng mất đạo đức và u ám hơn.

Song, chính vì có những con người từ bỏ mọi niềm vui thế gian, phủi đi máy tóc xanh rồi lặng lẽ khuya sớm tu hành, ta mới biết kiềm chế, bớt giận, bớt tham, bớt lầm lổi.

 

Như vậy, đạo đức tuy vô hình nhưng làm cho cuộc đời này cao đẹp lên. Còn cái sự nghiệp ta rất dể thấy, thấy có tiến sĩ, có cử nhân, có tiền tỷ, có chức quyền,... nhưng lại rất tạm bợ, mong manh....

Thich Tanh Tue