Luận về MỘNG MƠ qua Văn Chương và Triết Học (TT)

Như trên đã đề cập, mơ có thể là hiện thân của những ước muốn mà trong thực tế không thể thực hiện được, những ước muốn đó bị dồn ép và giải tỏa qua giấc mơ.Thế thì mơ đóng vai trò như một cơ phận “xả hơi” như Freud nhận xét “a sort of valve for letting off psychological steam, for reducing excitations in the mind” (The Interpretation of Dreams, Sigmund Freud) để giải tỏa tâm hồn khỏi bị ức chế. Một kinh nghiệm mà hầu như mọi thanh niên nam nữ khỏe mạnh đều cảm nghiệm trong lứa tuổi dậy thì là thường nghĩ đến điều tình ái nhưng vì lể giáo ràng buộc nên chỉ được “xả hơi qua giấc mơ”.

Một đặc điểm khác là “Mơ rồi Quên” khi tỉnh dậy. Xét kỹ ra thì thường khi Mộng Du hay nói Mớ thì không nhớ, nhưng nằm mơ thì có phần nhớ, phần quên. Đôi lúc kết cấu của giấc mơ lộn xộn, đầu voi đuôi chuột, về cả thời gian lẫn địa điểm nên chỉ nhớ mơ hồ.

Về khoa tâm lý thực nghiệm, các chuyên gia nghiên cứu về ký ức (memory) xem cơ chế ký ức được sắp xếp Thu (input) và Phát (output) các Ý Niệm như thế nào. Trí nhớ ví như máy điện toán (computer) dung lượng chứa các dữ kiện (data) có hạn, nên nếu chứa quá nhiều sẽ bị “over-loaded”.

Theo Francis Crick, giải Nobel, thì trí nhớ (memory) là một hệ thống liên tưởng giữa các ý niệm, một khi hệ thống này chất chứa quá nhiều dữ kiện, phần thái quá sẽ bắt dầu tác động lệch lạc, phát xuất ra những tín hiệu vô tổ chức, lôn xộn, tạo nên trạng thái ảo giác khích động tâm trí tạo ra những giấc mơ nhằm mục đích tống khứ những ám ảnh thừa thải. “Dream is the way of getting rid of obsessions” vì thế nên có hiện tượng mơ để tìm quên “dream in order to forget”.

Như vậy, mơ đóng vai trò hóa giải và trung hòa hoài niệm trong tâm trí, tạo thế quân bình giữa các tư tưởng xuất nhập. Ngày nào chúng ta làm việc quá nhiều, hay quá nhiều vấn đề đến cùng một lúc khiến tâm trí mệt mỏi “Nhức Đầu”. Cũng vậy khi giận dữ, hay trầm tư mặc tưởng vào một vấn đề gì chúng ta muốn được yên tĩnh. Nếu có ai quấy rầy, mình có thể phản ứng: “Leave me alone” vì khả năng thần kinh hệ không thể tiếp nhận những dữ kiện mới.

Tâm trí cần yên tĩnh để có thì giờ gạn lọc, lưu trữ hoặc đào thải ý tưởng, đóng vai trò của một trung tâm kiểm tín. Về phương diện sinh học, tư tưởng ảnh hưởng đến sự biến đổi tác dụng hóa học của cơ thể. Sợ làm nhiều người bạc mặt. Vui quá, buồn quá hóa khóc. Những người thất tình hoặc âu lo thái quá thường bị gầy còm, xác xơ vì lượng hồng huyết cầu bị giảm thiểu… Nói dối có thể làm cho tim đập nhanh. Do đó khi điều tra người ta gắn máy vào cơ thể để đo nhịp tim. Khi nói láo thì nhịp tim thất thường và các phản ứng khác của cơ thể giúp cho nhân viên điều tra tìm ra sự thật (lie detector). Freud được mệnh danh là “Sư tổ của ngành Phân Tâm Học” (Psychoanalysis), vì tình trạng khoa học phôi thai nên ông ít chú trọng đến phần sinh học của giấc mơ (biology of the dream) và bỏ dở dang công trình nghiên cứu tâm lý theo phương pháp khoa học.

Ngày nay, các phương pháp khoa học được áp dụng để nghiên cứu một số lãnh vực về tâm lý con người gọi chung là Khoa tâm Lý Thực nghiệm. Càng nghiên cứu người ta càng gặp phải những vấn dề không thể dùng khoa học để giải đáp hoặc nếu có giải đáp thì cũng chỉ có tính cách võ đoán, do đó ngành Tâm Lý Siêu Hình vẫn dùng để bổ sung các khuyết điểm và định hướng cho ngành Tâm Lý Thực nghiệm.

Não bộ là vật chất như củi và tinh thần như lửa. Hồn lành trong xác mạnh (mens sana incorpore sano). Củi tốt thì ngọn lửa sẽ thanh. Một hệ thống thần kinh tốt, tinh thần sẽ lành mạnh. Thương tích về não bộ ảnh hưởng đến hệ thống suy luận, do đó khoa phạm tội học nghiên cứu thần kinh của những người phạm tội và cho biết đa số những người phạm tội bị thương tích về não bộ, hoặc thiếu chất serotonin, chất này giúp điều hoà cảm xúc và kiểm soát sự kích động. Tại Hoa Kỳ, trong số hơn 1300 tội nhân lãnh bản án tử hình, có 14 vị thành niên. Các trẻ em nầy đều có thương tích về óc và thuở nhỏ bị đánh đập làm mất tính hoà nhã và trở nên hung ác.

Cũng vậy trong cuộc sống hằng ngày, có nhiều người rất hoà nhã, vui vẻ, cũng có người hay càu nhàu, hoặc vì bệnh tật kinh niên, hoặc vì tự ti mặc cảm, hoặc vì lòng oán cừu chồng chất mà giải pháp là cần chữa trị bệnh tâm thần, tĩnh tâm, tránh tâm động, như vào Thánh đường mỗi ngày để cầu kinh, chúc bình an cho nhau. “Các con hãy chúc Bình An cho nhau”, hoặc “Lan đành cắt đứt dây chuông”!

“Thà mượn, thú tiêu dao cửa Phật
Mối thất tình quyết dứt cho xong
Đa mang chi nữa đèo bồng
Vui gì thế sự mà mong nhân tình
Lấy gió mát trăng thanh kết nghĩa
Mượn hoa đàm đuốc tuệ làm duyên
Thoát trần vào cõi tiên thiên
Làm thân ngoại vật là tiên trên đời”.
(Cung Oán Ngâm Khúc)

đều là những phương cách giúp con người tìm được sự tĩnh tâm, tránh phiền não.

Mặc dù với khoa học tiến bộ, khoa Tâm Lý Học, vẫn còn nằm trong giai đoạn phôi thai vì liên hệ đến phần nội giới của con người khiến cho khoa học thiên nhiên hay vật lý chưa đủ khả năng đi vào đời sống tâm linh.

Khoa học vật lý thiên về mô tả các hiện tượng vật chất và hữu hình, còn các vấn đề về nguồn gốc của sự vật, con người, tinh thần, trí tuệ… sinh, tử, tiền thân, hậu kiếp vẫn còn nằm trong phạm trù nghiên cứu của triết học và thần học đúng với câu:

“Sông sâu còn có kẻ dò
Lòng người “sâu thẩm” ai đo cho cùng”.
L’homme, cet inconnu. Man, The Unknown.!


Trần Xuân Thời