Newton, Shakespeare, Leonardo da Vinci đã làm gì khi trải qua bệnh dịch

 

Giá lạnh biết tùng bách, ôn dịch tạo anh tài

Newton, Shakespeare và Leonardo da Vinci, ba người này có điểm gì chung? Họ đều đã từng trải qua trận đại dịch và họ đã tận dụng rất tốt thời gian “cách ly xã hội” khi gặp đại dịch. Chuyên tâm sáng tác, sau khi “xuất quan”, họ đều tỏa sáng rực rỡ và tạo phúc cho nhân loại.

Virus bệnh viêm phổi ở Vũ Hán đã thay đổi cuộc sống của hầu hết mọi người. Chúng ta bị yêu cầu ở nhà, tự cách ly và mọi hoạt động xã hội bị đình chỉ. Những người quen với việc vội vã bắt kịp thời gian biểu dường như rơi vào trạng thái không trọng lượng, lơ lửng trên không và mất mục tiêu.

Nhà tâm lý học người Mỹ Joan Rosenberg từng chỉ ra rằng đây là cảm giác mất mát và là bình thường. Chúng ta thực sự đã đánh mất trạng thái bình thường của cuộc sống con người, nhưng đây không hẳn là một điều xấu. Ngạn ngữ phương Tây có câu: “Những đám mây đen thường được dát bằng những viền bạc rực rỡ.” Tất cả chúng ta đều có thể tập luyện tìm cảm hứng trong những tình huống khó khăn và sống vì những điểm sáng của mình. Trong lịch sử đã từng xuất hiện rất nhiều lần bệnh dịch lớn, vào thời điểm đó người ta đối mặt với nó như thế nào?

Ôn cố tri tân, chúng ta sẽ dựa vào niên đại để xem xem trải nghiệm của nhà bác học Newton, đại văn hào Shakespeare, và danh họa Leonardo da Vinci. Trước tiên hãy bắt đầu với Newton, người gần nhất với chúng ta.

Newton: Những ngày đó là thời kỳ đỉnh cao về phát minh của tôi

Bệnh dịch hạch bùng phát ở Cambridge, Anh Quốc vào năm 1665, là bệnh dịch từ khu vực London lan đến. Học viện Trinity College của Đại học Cambridge cũng đóng cửa. Tất cả các giảng viên, nhân viên, sinh viên và cư dân đều tránh ra ngoại ô và thực hiện “cách ly xã hội”. Vị học sĩ trẻ tuổi Isaac Newton là một trong số đó, năm đó ông 22 tuổi. Ông trở về quê nhà của mình, tiến hành “bế quan” ở trang viên Woolsthorpe (Woolsthorpe Manor) của gia đình.

Trang viên Woolsthroped ở quê hương của Newton (Ảnh:Claire Ward/Wikimedia Commons)

Trang viên Woolsthorpe ở hạt Lincolnshire. Hạt Lincolnshire cách trường đại học 60 dặm về phía bắc. Newton ở đây khoảng hai năm.

Trong một môi trường thanh tịnh, biệt lập này, Newton không phải lên lớp, cũng không có các hoạt động xã hội, càng không có điện thoại di động hay Internet. Nhưng thật ra đầu óc ông không hề nhàn rỗi chút nào, ông có rất nhiều chủ đề muốn suy nghĩ và khám phá. Nghiên cứu chuyên sâu trong thời kỳ này đã thực sự có kết quả rực rỡ. Về mặt toán học, ông đã phát triển được các mô hình vi tích phân, hình học giải tích của thời hiện đại; thiết kế thí nghiệm để đo lường trọng lực, ấp ủ khái niệm định luật hấp dẫn. Ông cũng làm thí nghiệm quang học trong phòng ngủ. Ông xỏ một lỗ nhỏ trên lá cửa chớp, để ánh sáng trắng chiếu vào, sau đó ông dùng lăng kính để quan sát những biến hóa màu sắc trong quang phổ được nhìn thấy.

Sau này, ông nhớ lại khoảng thời gian này và nói rằng đây là “những năm tháng diệu kỳ” (tiếng Latinh: Annus Mirobilis, tiếng Anh: Years of Wonders).

“Thời kỳ đó là đỉnh cao trong phát minh của tôi, và sự chú ý sâu sắc của tôi đến toán học và triết học là chưa từng có.”

Ngài Isaac Newton (1642-1727) (Ảnh: Wikimedia Commons)

“Đại ôn dịch London” (The Great Plaque), bắt đầu từ năm 1665, lây lan trong khoảng từ năm 1665 đến năm 1666, một phần tư dân số Anh đã bị nhiễm bệnh và chết. Đây là trận ôn dịch gây chết người lớn nhất ở Anh sau dịch bệnh Cái chết Đen vào thế kỷ 14.

Năm 1667, sau khi trở lại Cambridge, Newton đã công bố lượng lớn các luận văn và trở thành viện sĩ sáu tháng sau đó; hai năm sau ông trở thành giáo sư. Trong suốt cuộc đời của mình, ông tiếp tục nghiên cứu về các chủ đề như vật chất, thời gian, quang học, màu sắc, v.v.

 

Shakespeare: Giai đoạn lánh nạn đã hoàn thành ba vở bi kịch

William. Shakespeare (William Shakespeare) đã trải qua nhiều lần dịch bệnh trong đời. Được biết, kỳ thực bản thân ông là một người sống sót sau bệnh dịch khi vừa được sinh ra. Trong trận dịch quét qua London, nhiều người thân của Shakespeare đã nhiễm bệnh và qua đời bao gồm cả con trai của ông.

Để tránh dịch lây lan, các rạp chiếu phim thường là những nơi đầu tiên bị bắt buộc đóng cửa. Nhà hát kịch Globe (Nhà hát Hoàn Cầu) ở London nơi Shakespeare diễn kịch đã từng bị đóng cửa ngừng diễn vào các năm 1593, 1603 và 1606. Theo tài liệu ghi lại, lúc cao điểm có đến 60% thời gian không thể biểu diễn được. Đoàn kịch đành phải đi khắp nơi và biểu diễn ở nhiều làng khác nhau. Các thành viên trong đoàn trong lòng đều cầu nguyện, chỉ mong rằng những ngôi làng mình đến chưa bị dịch bệnh lan tới, cũng có nhiều diễn viên đã phải rời đoàn bắt đầu lại từ đầu, đổi làm nghề khác.

Trang bìa trong của “Tuyển tập các vở kịch của Shakespeare, First Folio” xuất bản năm 1623. (Ảnh: Wikimedia Commons)

Lúc này, Shakespeare chuyển sang tập trung sáng tác. Các tác phẩm “Vua Lia”, “Macbeth” và “Antony và Cleopatra” theo suy đoán có lẽ đều được hoàn thành vào thời gian này. Thời kỳ tránh nạn trầm luân này cũng là thời kỳ sáng tác rực rỡ của ông.

London khi đó đang bị dịch hạch hoành hành, thảm trạng của thành phố vô cùng kinh khủng. Không có cống thoát nước, rác thải được đổ thẳng xuống sông Thames, không khí đục ngầu và bẩn thỉu. Những người bị nhiễm dịch hạch sẽ bị bệnh và chết trong vòng ba hoặc bốn ngày, bị trương tấy bốc mùi hôi thối và lan rộng.

Có lẽ chính là bầu không khí thê lương như vậy, nên cả ba vở kịch này đều là bi kịch nổi tiếng.

Còn tiếp