Xung đột Nga – Ukraina đang làm suy yếu ngành công nghiệp vũ khí toàn cầu. Sau cùng, Mỹ và Trung Quốc dường như là những nước hưởng lợi nhất.
Trong khi Mỹ và các đồng minh tiêu tốn nhiều tiền của nhằm trang bị vũ khí cho Ukraina, thì Nga cũng hao tổn không ít vũ khí và nhân lực vào cuộc xung đột này.
Bối
cảnh này cũng khiến các quốc gia trên thế giới phải cân nhắc về ngân sách quốc
phòng, trang bị vũ khí và tăng cường các mối quan hệ quân sự. Các quốc gia trước
đây có mức chi tiêu quốc phòng thấp như Nhật Bản hay Đức cũng phải tăng lên,
trong khi các khách hàng vũ khí Nga đang đặt câu hỏi về khả năng giao hàng
trong tương lai của nước này.
Các
chuyên gia nhận định, dù cuộc xung đột này có kết thúc, thì hậu quả đối với
ngành công nghiệp quốc phòng toàn cầu và đối với các quốc gia có các công ty thống
trị lĩnh vực này, sẽ rất lớn. Dưới đây là 4 điều cần rút ra.
Nga chịu thua thiệt nhất
Nga
từng quảng cáo với các khách hàng rằng vũ khí của họ rẻ hơn và dễ bảo trì hơn
so với của phương Tây. Đó cũng là lý do tại sao Nga chiếm 19% kim ngạch xuất khẩu
vũ khí của thế giới từ năm 2017-2021, chỉ đứng sau Mỹ, quốc gia chiếm 39% thị
trường.
Tuy
nhiên, những lời quảng cáo này sẽ giảm giá trị sau những tổn thất và hỏng hóc
thiết bị của Nga ở Ukraina.
Theo
Business Insider, đến nay, Mỹ ước tính Nga đã mất gần 1.000 xe tăng, ít nhất 50
máy bay trực thăng, 36 máy bay chiến đấu-ném bom và 350 khẩu pháo nhưng nước
này vẫn chưa hoàn toàn kiểm soát không phận Ukraina.
Báo
chí phương Tây cũng chỉ ra một số vấn đề hỏng hóc, trục trặc trong quá trình thực
chiến của các loại vũ khí tấn công Nga.
Những
vấn đề này đã gây nhiều lo ngại với các khách hàng truyền thống của Nga đối với
khả năng xuất khẩu vũ khí vào thời điểm hiện tại. Hiện Nga bán gần 90% vũ khí của
mình cho 10 quốc gia, trong đó chủ yếu là Ấn Độ, Ai Cập và Trung Quốc.
Hơn
nữa, các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga cũng gây khó khăn cho khả
năng thay thế các thiết bị gặp tổn thất của nước này. Và gần như chắc chắn Nga
sẽ cần phải thay thế khí tài quân sự của mình trước khi xuất khẩu.
Điều
đó có nghĩa là các quốc gia muốn tiếp tục mua xe tăng và máy bay chiến đấu của
Nga cũng sẽ phải xếp hàng chờ đợi hoặc quay sang nơi khác để đáp ứng nhu cầu quốc
phòng của họ.
Lợi ích của Trung Quốc
Ứng
viên số 1 thay thế vị trí nhà cung cấp vũ khí của Nga chính là Trung Quốc.
Trong
những năm gần đây, Trung Quốc đã chiếm 4,6% thị phần buôn bán vũ khí toàn cầu,
xếp thứ 4 sau Pháp (11%). Ngoài ra, 7 trong số 20 công ty quốc phòng có doanh
thu hàng đầu toàn cầu là của Trung Quốc, báo hiệu tham vọng lớn của Bắc Kinh
trong lĩnh vực này.
Hiện
tại, chính phủ Trung Quốc mua phần lớn vũ khí và phương tiện từ các nhà sản xuất
vũ khí nội địa, và nước này đang có khả năng xuất khẩu nhiều sản phẩm quân sự
ra nước ngoài hơn.
Đơn
cử như Trung Quốc đang là nước đóng tàu lớn nhất thế giới, vì vậy việc xuất khẩu
nhiều tàu hải quân hơn là một bước tiếp theo. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng đang mở
rộng vai trò thích hợp của mình trong công nghệ máy bay không người lái (UAV)
và tận dụng hiện đại hóa lực lượng không quân với các máy bay được chế tạo
trong nước để tăng cường xuất khẩu.
Hiện
tại, chỉ có 3 trong số 40 nhà nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới, bao gồm
Pakistan, Bangladesh và Myanmar, mua phần lớn vũ khí từ Trung Quốc. Điều này có
thể thay đổi nếu Trung Quốc tận dụng sự sao nhãng của Nga vào thời điểm hiện tại
để định vị mình là một đối tác an ninh quốc gia, kinh tế và chính trị đáng tin
cậy, một đặc điểm cốt lõi trong Sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) của họ.
Trung
Quốc vốn không có khả năng thay thế vũ khí của Mỹ và châu Âu, những vũ khí được
coi là hàng đầu vì chất lượng và giá thành cao. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng có
thể lấp đầy thị trường ngách mà các nhà sản xuất vũ khí Nga thống trị, do đó
tăng cường vai trò của Bắc Kinh như một nhà xuất khẩu vũ khí lớn, đồng thời thu
được những lợi ích kinh tế và chính trị đi kèm.
Một
trong những thách thức lớn nhất của Trung Quốc đang gặp phải là chứng minh rằng
vũ khí của họ hoạt động tốt trong các tình huống chiến đấu trực tiếp.
Mỹ cũng thắng lớn
Các
nhà sản xuất vũ khí của Mỹ vốn thống trị ngành công nghiệp vũ khí toàn cầu từ
trước đến nay và xung đột Nga-Ukraina có thể sẽ bảo đảm vị thế của Mỹ trong thời
gian tới.
Năm
công ty vũ khí lớn nhất thế giới hiện nay đều là của Mỹ, bao gồm Lockheed
Martin, Raytheon, Boeing, Northrop Grumman và General Dynamics. Trên thực tế, một
nửa trong số 100 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới có trụ sở tại Mỹ, 20 nhà
sản xuất ở châu Âu, trong khi Nga chỉ có 2 nhà sản xuất trong tốp này mặc dù
Moskva là nguồn cung vũ khí lớn thứ hai trên thế giới.
Một
lượng lớn vũ khí được Mỹ hỗ trợ cho Ukraina sẽ khiến các nhà sản xuất vũ khí xứ
cờ hoa bận rộn trong thời gian tới. Ví dụ như Mỹ đã chuyển khoảng 1/3 kho tên lửa
chống tăng Javelin cho Ukraina và sẽ mất từ 3-4 năm để liên doanh
Raytheon-Lockheed Martin thay thế “khoảng trống” này. Gói viện trợ 40 tỷ USD do
Tổng thống Joe Biden ký gần đây cũng bao gồm 8,7 tỷ USD nhằm bổ sung kho vũ khí
của Mỹ.
Giá
cổ phiếu tăng vọt của các công ty vũ khí Mỹ cũng là một dấu hiệu cho thấy các
nhà đầu tư tin rằng những tháng ngày có lãi đang ở phía trước. Kể từ khi xung đột
Nga-Ukraina nổ ra, giá cổ phiếu của Lockheed Martin đã tăng hơn 12%, trong khi
giá cổ phiếu của Northrop Grumman tăng 20%.
Xu hướng tự cung tự cấp
Mặt
trái của cuộc xung đột là một số quốc gia phụ thuộc vào vũ khí nhập khẩu có thể
tìm cách tự sản xuất vì nhu cầu quốc phòng của họ.
Ấn
Độ, khách hàng thân quen của vũ khí Nga đã nhập khẩu gần một nửa lượng vũ khí
trong những năm gần đây, đang đứng trước nhiều khả năng chậm giao hàng từ phía
Moskva do nước này đang tập trung năng lực sản xuất để thay thế xe tăng, tên lửa,
máy bay và các loại vũ khí khác đã tiêu tốn ở Ukraina.
Điều
đó có nghĩa là Ấn Độ sẽ cần cung cấp phụ tùng thay thế cho phương tiện và vũ
khí từ các khách hàng vũ khí cũ khác của Nga như Bulgaria, Georgia và Ba Lan,
hoặc xây dựng ngành công nghiệp quốc phòng của riêng mình.
Vào
tháng 4, Ấn Độ tuyên bố sẽ tăng cường sản xuất máy bay trực thăng, động cơ xe
tăng, tên lửa và hệ thống cảnh báo sớm trên không để bù đắp cho bất kỳ sự sụt
giảm nào trong xuất khẩu của Nga.
Ấn
Độ cũng đã hủy hợp đồng mua trực thăng với Nga trị giá 520 triệu USD hồi tháng
5. Mặc dù có thông tin cho rằng áp lực từ Mỹ có thể đóng vai trò nào đó trong
quyết định này, nhưng dường như đây cũng là một phần trong chiến lược của chính
phủ Ấn Độ trong vài năm qua nhằm xây dựng cơ sở công nghiệp quốc phòng nội địa.
Trong
khi đó, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ và các thị trường vũ khí mới nổi khác cũng đã và
đang phát triển các ngành công nghiệp quốc phòng của riêng họ trong hai thập kỷ
qua để giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu vũ khí. Và xung đột ở Ukraina sẽ đẩy
nhanh quá trình này.
Sưu
tầm
bài viết rất sâu sắc
Trả lờiXóa