Người Chết Theo Mùa Đông! Chết Vì Khí Độc Carbon Monoxide

 

Hằng năm tôi quảng bá lại bài viết này để nhắc mọi người và nhắc chính mình về loại khí độc Carbon Monoxide. Tôi sẽ không đăng tải bài này nữa khi không còn ai chết bởi “tên sát thủ thầm lặng” mà tôi sẽ đề cập trong những phần kế tiếp.

***

 

Tiêu đề bài viết này không dính dấp gì đến nhạc phẩm “Tình chết theo mùa đông” của Nhạc Sĩ Lam Phương. Những điều mà người viết nêu ra chỉ để chúng ta giúp nhau ghi nhớ và cẩn thận hơn vào mỗi mùa đông, hầu cho hằng năm số người chết theo mùa đông được giảm đi.

Ít tai ngờ, tại quốc gia văn minh như Hoa Kỳ có đầy đủ tin tức, vậy mà mùa đông nào cũng có hằng trăm người chết vì sự bất cẩn hay do thiếu hiểu biết về một loại khí độc giết người một cách nhẹ nhàng. Khí độc này có tên gọi “Carbon Monoxide” mà người Mỹ cho đó là “The Silent Killer”, tạm dịch, “sát thủ thầm lặng”.

Khí “Carbon Monoxide” hay “The Silent Killer là gì?

Khí Carbon monoxide RẤT ĐỘC, KHÔNG MÀU SẮC, KHÔNG CÓ MÙI, cho nên mắt người không thấy và mũi người không ngửi được. Ai hít khí này vào buồng phổi trong vài phút, người đó có thể chết một cách nhẹ nhàng.

Khí Carbon monoxide được tạo ra từ các khí đốt như ga, xăng, dầu nhớt, dầu lửa, củi, hoặc than đá khi được đốt lên. Lò ga trong nhà bếp và lò sưởi (fireplate) được chế biến đúng tiêu chuẩn, nên số lượng khí carbon monoxide thường không nguy hiểm. (1)

Người Chết Vì Khí Carbon Monoxide

Khí này được thả ra từ các loại máy chạy bằng nhiên liệu bị hư, hoặc sử dụng than đá nướng thịt (BBQ) không đúng cách và đúng nơi. Số người chết và suýt chết nhiều nhất từ ống khói của các loại xe hơi và than đá trong các trường hợp sau đây:

- Vào mùa đông để xe trong nhà xe (garage) và cho máy chạy để tạo độ ấm trong nhà khi bị cúp điện, hoặc làm nóng máy xe trước khi lái.

- Lái xe đường dài rồi ngừng xe nghỉ mệt, cho máy xe chạy để giữ độ ấm trong xe vì ngoài trời nhiệt độ lạnh. Khí độc Carbon Monoxide lẻn vào xe từ đầu máy xe hay phía sau xe (car’s trunk). Trường hợp này mở hé cửa kính cũng không xong mà đóng kín lại cũng tai hại.

- Lúc lái xe để hệ thống thông hơi (vent) ở vị trí tắt (off) nhưng cửa xe lại đóng kín. Khí độc từ máy xe lẻn vào bên trong mà không thoát được. Người lái xe hít khói độc rồi từ từ lịm đi và xe trở nên không người lái.

- Trời lạnh nướng thịt trong nhà, hoặc nướng thịt ngoài trời còn dư than hồng, vì tiếc nên mang vào nhà sưởi ấm cho đỡ tốn điện. Sử dụng lò sưởi (fireplace) để đốt củi, hoặc đốt than đá luộc bánh tét, hoặc sử dụng lò sưởi loại chỉ dành cho ngoài trời (for outdoor use only).

Hình: Những nơi hay vật dụng thải ra khí độc (Sources of carbon monoxide in a home)

Nhiều tài liệu chứng minh là khí carbon monoxide có thể tích tụ nhanh đến mức các nạn nhân bị ngất đi trước khi họ có thể kêu cứu. Nếu ở mức ngộ độc trung bình, nạn nhân có thể cảm thấy đau đầu dữ dội, chóng mặt, thần kinh rối loạn, muốn nôn mửa, hoặc ngất xỉu.

Khi phát giác các triệu chứng trên, việc cần phải làm là lập tức mở các cửa chính và cửa sổ, tắt các lò ga, lò sưởi, hoặc đồ dùng đang đốt bằng nhiên liệu. Chính mình hay người trong gia đình phải nhanh chóng ra khỏi nhà và gọi xe cấp cứu do dù chưa ai tắt thở. Thà tốn tiền cho xe cứu thương còn hơn tốn nhiều tiền sau đó. 

Sơ đồ từ những nguồn có thể sinh ra khí độc carbon monoxide

Để giảm thiểu thiệt hại về nhân mạng, chúng ta cần tuyệt đối lưu ý ít nhất 6 KHÔNG sau đây:

1. Không bao giờ để xe hơi nổ máy trong nhà xe (garage) cho dù cửa được mở 100%.

2. Không bao giờ chạy máy phát điện trong nhà, trong nhà xe, hay tầng hầm (basement).

3. Khi chạy máy phát điện ngoài trời, cần để cách xa cửa sổ và cửa chính, nếu các cửa đang mở.

4. Không bao giờ đốt than đá (charcoal) trong nhà, kể cả đốt tại lò sưởi (fireplace), trong lều, trong xe hoặc trong nhà xe.

5. Không bao giờ dùng khí đốt, lò nướng hoặc máy sấy để sưởi ấm.

6. Không bao giờ ngủ trong xe trong lúc để máy chạy với mục đích cho máy sưởi hay máy lạnh hoạt động, nhất là để trẻ con ngủ trên car seat, dù có người lớn canh giữ.

Làm Sao Để Phát Hiện Khí Độc Carbon Monoxide?

Chiếc máy phát hiện trong không khí có khí độc “carbon monoxide “với vài tên gọi như “Carbon Monoxide Alarm”, “hoặc “Carbon Monoxide Detector”. Người viết xin đề nghị mỗi tư gia và văn phòng làm việc nên có ít nhất một cái, hoặc vài cái. Có những chiếc máy chỉ cần cắm vào ổ điện trong nhà là xong. Mỗi chiếc máy khoảng 20-30 Mỹ kim. Nên mua chừng vài cái hầu đề phòng chuyện rủi ro, giá tiền mỗi cái rẻ hơn giá mua một chai rượu Tây, hay một vé vào cửa cho một dạ tiệc, hoặc đôi vợ chồng đi ăn phở, nhưng nó lại cứu được sinh mạng nhiều người.

Mua máy báo động có khí độc “Carbon Monoxide” ở đâu? Xin thưa, các tiệm bán dụng cụ kim loại và điện (Hardware) như Home Depot, Lowe’s, Costco…

Hình chiếc máy báo động khói và khí độc “Smoke and carbon monoxide detector”

Kết Luận

Trong đời sống hằng ngày, không có điều bất trắc nào giống nhau, và cũng “chẳng có cái dại nào giống cái dại nào” như người xưa đã nói. Chúng ta đừng nên để “mất trâu rồi mới làm chuồng”. Hãy mua ngay vài chiếc máy nêu trên để sử dụng vào mùa đông và trọn năm. Hãy làm ngay trước khi quên. Hãy xem mạng sống của mình và người thân mình quý hơn vật chất đời này. Nếu chúng ta có nhiều tiền trong nhà băng, tư gia sang trọng bậc nhất, xe đẹp hay loại luxury đắc tiền, nữ trang đắc giá, quần áo toàn là đồ hiệu, bóp da vài ngàn một cái, tốt. Tuy nhiên, hãy coi chừng, những thứ đó không cứu được mạng sống chúng ta trên cõi đời này chứ đừng nói là linh hồn chúng ta được vào Thiên Đàng hay Niết Bàn.

Quý vị đã đọc xong bài viết này và nếu muốn tìm hiểu thêm về khí độc này, xin quý vị đọc thêm bài viết “Khí Độc Mùa Đông” của Tiến Sĩ Mai Thanh Truyết, Hội Bảo Vệ Môi trường Việt Nam (VEPS).

http://maithanhtruyet.blogspot.com/2017/11/khi-oc-mua-ong-1-ngo-oc-carbon-monoxide.html

Huỳnh Quốc Bình

Ghi chú: 1. Tôi viết bài này dựa trên tài liệu của “Washington State Department of Health” (www.doh.wa.gov) và một số dữ kiện từ những cơ quan có thẩm quyền bảo đảm sự an toàn cho công chúng.