Diển Đàn Trái Chiều

                

 

Cuộc chiến Nga xâm lăng Ukraine đã gần tròn ba tuần mà hiển nhiên chưa ai thấy ‘ánh sáng cuối đường hầm’, bất kể đó là ánh sáng của chính nghĩa với Ukraine thành công đuổi được lính Nga về nước, hay ánh sáng của tân Đế Chế Nga trên đường khôi phục lại Liên Bang Xô Viết.

    Đây là chuyện khá lạ khiến hầu hết các chuyên gia chiến lược gãi đầu, vì trước khi cuộc chiến xẩy ra, họ đều cho Ukraine có hy vọng cầm cự được hai ba ngày hay một hai tuần tối đa.

    Thực tế cho đến nay cho thấy Nga bất ngờ gặp những khó khăn tầy trời, và đã đi vào thế… cưỡi lưng cọp. Mà cái quái dị là cả khối Âu-Mỹ cũng không khá hơn, cũng đang … cưỡi lưng cọp luôn.

    Ba tuần dĩ nhiên quá sớm để có bất cứ kết luận nào.

   Dù vậy, ta vẫn nên thử xét lại tình hình. Trước hết, ta nhìn qua bên thủ phạm xâm lăng là Nga.

   Nếu phải dùng một hình ảnh cụ thể để bàn chuyện Ukraine đánh nhau với Nga thì phải nói không khác mấy chuyện ‘châu chấu đá voi’. Đây là cuộc chiến không cân tay chút nào về phương diện lực lượng quân sự, quân số và vũ khí, cũng như về sức mạnh kinh tế và dân số. Chỉ nguyên lực lượng quân sự Nga dùng để đánh Ukraine, chưa kể toàn bộ lực lượng trên khắp nước Nga, thì Nga cũng đã trên cơ Ukraine rồi. 

   Trước khi Liên bang Xô Viết tan rã thì Ukraine là kho vũ khí nguyên tử của CS Nga. Nhưng Ukraine khi tách ra để được độc lập, đã phải trả cái giá là trao lại cho Nga tất cả các kho bom nguyên tử và phá hủy các căn cứ, bây giờ Ukraine không có được một cây bút nguyên tử chứ đừng nói tới mấy ngàn trái bom nguyên tử lớn nhỏ như Nga.

   Việc Ukraine mau chóng thất bại là nhận định chung của tất cả các cụ gọi là ‘siêu chuyên gia chiến lược toàn cầu’. Thực tế chứng minh các cụ này đều sai bét hết, chỉ vì các cụ quên mất hai yếu tố cực kỳ quan trọng: ý chí của dân Ukraine và cái sợ của cả Âu Châu.

    Ý chí bất khuất của dân Ukraine quả là yếu tố thật đặc biệt không ai ngờ trước khi cuộc chiến xẩy ra. Không ai ngờ dân Ukraine lại có thể chống Nga mạnh như vậy.

   Xét dưới khiá cạnh lịch sử và văn hoá, Ukraine với Nga quả là ‘anh em’ gần như ruột thịt đúng như Putin nhận định, với thủ đô Kyiv là một trong những trung tâm kinh tế, kỹ nghệ, văn hóa và tôn giáo quan trọng nhất của Đế Chế Nga từ thời các Nga Hoàng -tsars- cho tới thời Liên Bang Xô Viết. Nhìn dưới khiá cạnh này, cũng dễ hiểu khi Putin cũng như các chiến lược gia, không ai nghĩ dân Ukraine sẽ chống lại cuộc xâm lăng một cách đáng kể.

    Trong khi đó thì cụ Biden nghĩ Ukraine sẽ xụp đổ mau chóng giống như trường hợp Việt Nam và Afghanistan, khi các tướng tá lo bỏ quân phục, vứt lon lá để đánh nhau dành giựt chỗ trên trực thăng Mỹ.

   Các sử gia sau này sẽ nghiên cứu nhiều hơn về vấn đề này, nhưng ngay bây giờ, việc dân Ukraine chống quân Nga mạnh như ta đang thấy, có thể đã có hai nguyên nhân: thứ nhất kinh nghiệm sống 70 năm dưới tay cộng sản Xô Viết khiến dân Ukraine ớn xương sống đến chết, và thứ nhì, sự lãnh đạo can đảm vô song của TT Zelensky, xuất thân là một anh tài tử phim hài rẻ tiền.

  Quyết định ngang ngược, phách lối, mục hạ vô nhân của Putin đã khích động tự ái dân tộc của dân Ukraine và ông Zelensky đã khai thác đúng cách đúng mức, khiến cả nước vùng dậy, không thể chối cãi được. Triết lý sơ đẳng: không phải là anh cả thì có quyền bạt tai em út tùy hỷ, cho dù là anh em trong nhà.

   Lý do thứ nhì chính là phản ứng của các nước Âu Châu, đặc biệt là của Ba Lan, Tiệp, và các tiểu quốc vùng Baltic, như một trùng hợp dễ hiểu, cũng là những quốc gia như Ukraine, đã chịu đựng gông cùm CS Xô Viết trong suốt 70 năm. Kinh nghiệm máu đó đã khiến các xứ này hiểu rõ tham vọng của Putin và cái nguy hại kinh hoàng nếu Putin thực hiện được tham vọng của ông ta. Và họ đã quyết tâm tìm cách cản, hay ít nhất cũng cứu giúp Ukraine thoát khỏi tai họa này. Giúp người tức là tự giúp ta.

   Trước những chống đối bất ngờ và mạnh mẽ này, Putin cũng đã gặp phải một bất ngờ khác. Đó là quân Nga không mạnh như ông nghĩ hay tất cả các chiến lược gia quốc tế nghĩ.

   Từ sau đệ nhị thế chiến, Mỹ đã có kinh nghiệm chiến trường liên miên bất tận tại Việt Nam, Afghanistan, Iraq. Tuy không thành công nhưng ít ra cũng đánh nhau ngang ngửa trong những chiến trường khó khăn cả mấy chục năm, vừa học được kinh nghiệm xương máu, vừa có cơ hội sáng chế ra vũ khí tân kỳ. Khác với Nga, có thể nói tương đối an bình hơn tuy cũng đã có kinh nghiệm mấy năm thất bại nặng tại Afghanistan. Việc bức màn sắt xụp đổ cũng khiến Nga suy yếu toàn diện và mạnh, luống cuống xây dựng lại một nước Nga tan hoang, đổ vỡ thành cả chục mảnh trong một nền kinh tế nát bét như tương tầu.

    Sau những mánh mung gian trá để nắm quyền hơn hai chục năm, kiên trì xây dựng, củng cố lại, Putin đã tưởng mình đủ mạnh để bắt đầu con đường phục hồi lại đại Đế Chế Liên Bang Nga. Ý nghĩ của Putin lại được củng cố mạnh sau hai chiến thắng lớn mà Putin dùng để ‘thử lửa’ sức mạnh của Nga cũng như sức chống cự của đối thủ. Kết quả Putin đã thấy hai chiến thắng quá dễ dàng: một tại Georgia, hai tháng trước khi TT Bush con hết nhiệm kỳ, đã không còn tư thế chính trị để ra bất cứ quyết định nào chống lại hành động của Nga, trong khi tất cả thăm dò dư luận cho thấy hai tháng nữa ông Obama sẽ đắc cử tổng thống, và một tại Crimea dưới thời ông tổng thống Nobel Hòa Bình Obama.

    Tới thời Trump, Putin e dè trước ông thần ‘vô chiêu’ này nên nằm im chờ thời. Và cái thời đó đã tới khi cụ lẩm cẩm, phó của Obama đắc cử lên nắm quyền ở Mỹ. Cơ hội ngàn vàng.

    Trong khi đó, Putin cũng nhìn thấy một Liên Âu và NATO tạp nhạp, phân hóa như chưa từng thấy. NATO, từ một liên minh quân sự chặt chẽ chống CS Nga, sau khi Liên Bang Xô Viết xụp đổ, đã bành trướng mạnh, nhận thêm cả tá các quốc gia Đông Âu, chẳng ai hiểu rõ để làm gì khi CS Xô Viết đã thành xác ma. Thành viên đông đảo, mục tiêu không còn, NATO từ ngày thành lập vốn chỉ là bình phong của Mỹ trong chiến tranh lạnh chống CS Xô Viết, bây giờ mất phương hướng nên mất đoàn kết luôn. Đã vậy lại còn bị ông Trump tố cáo là quá ỷ lại, chỉ giỏi lè phè ăn chơi và phát trợ cấp tứ tung, phó mặc chuyện quốc phòng vào cái dù Mỹ. Trong cả Âu Châu, chẳng có xứ nào có ngân sách quốc phòng lên tới 2%-3% ngân sách tổng quát như quy định trong NATO, trong khi chi tiêu quốc phòng của Mỹ lên tới hơn 10% tổng ngân sách quốc gia.

    Quan trọng hơn cả, Putin tìm ra cái ‘vòng Kim Cô’ chụp lên đầu NATO: đó là cái vòng kết bằng dầu khí và dầu hỏa. Cả khối Âu Châu trong tư tưởng văn minh cấp tiến, muốn trong sạch hóa không khí và chống hâm nóng địa cầu, hầu như đóng cửa trọn vẹn mọi cố gắng tự chủ trong vấn đề nhiên liệu, để hùng hổ chui vào cái rọ của Nga. Bất thình lình cả Âu Châu hoàn toàn lệ thuộc vào Nga, sống nhờ hơn nửa tá ống dẫn dầu hỏa, dầu khí từ Nga qua, chưa kể ống Nord Stream II chưa hoạt động, đặc biệt là cường quốc mạnh nhất Tây Âu là Đức. Bà thủ tướng Merkel xuất thân từ Đông Đức nên đương nhiên có thiện cảm và tin tưởng Putin hơn ai hết nên đã tố xả láng vào dầu hỏa và dầu khí Nga.

    Putin tự tin vào chính mình và tin tưởng vào quân lực Nga, nhìn vào cụ lẩm cẩm lãnh đạo Mỹ trong khi nắm chặt cái vòng Kim Cô trên đầu cả Âu Châu, không còn lý do gì để e lệ nữa, ra tay đánh Ukraine. Trong đầu, nghĩ sẽ dễ dàng như đi chợ mua bó rau. Tự tin tới mức cho thế giới biết đây chỉ là một ‘chiến dịch quân sự’, military operation!

    Bây giờ ngã ngửa ra thấy Ukraine giống như cái gân gà của Tào Tháo, nuốt không trôi mà nhả cũng chẳng được.

    Putin đã đi quá xa, không còn đường rút lui nữa, mà trái lại, rút là chính Putin chẳng những mất mặt mà sẽ mất mạng luôn. Cái đó gọi là thế…cưỡi lưng cọp. Một kế hoạch dựa trên chiến thắng trong vòng một hai tuần tối đa, bất ngờ trở thành một vũng sình lầy đi tới không được và đi lui cũng không thể sau cả ba tuần lễ.

    Kinh nghiệm Nga thất bại tại Afghanistan trước đây đã đưa đến xụp đổ toàn diện của cả chế độ CS. Bây giờ Nga thất bại, Putin mất ghế nếu chưa mất mạng chỉ là chuyện nhỏ nhưng tất nhiên.

    Putin còn đường binh không? Dĩ nhiên là còn, kể cả những đường binh trong tuyệt vọng, kinh hoàng nhất mà tay cựu KGB gian hùng Putin sẽ không ngần ngại. Putin đã bắt đầu thay đổi chiến lược, quay qua đánh kiểu thế chiến thứ hai, tức là đánh vào dân trong các thành phố lớn, tức là tung ra những đòn khủng bố tinh thần dân. Theo kiểu Hitler bắn hỏa tiễn V-2 ào ạt vào London, hay Mỹ thả bom phá nát các thành phố Đức. 

    Tuần rồi, Nga cô lập 300.000 dân thành phố Mariupol khi bao vây và cắt đứt điện nước và đặt mìn chặn mọi đường tiếp viện, kể cả tiếp viện thực phẩm và thuốc men, nhưng lại mở đường cho dân di tản qua… Nga! Ngoài ra Nga cũng đã cho máy bay thả bom thẳng xuống một bệnh viện nhi đồng và một viện bảo sanh luôn.

     Putin cũng có thể mở rộng cuộc chiến vào khối NATO khi mở mặt trận đánh 3 tiểu quốc vùng Baltic, hay ngay cả đánh Ba Lan luôn, tất nhiên đưa đến đại thế chiến thứ ba. Tuy nhiên, kịch bản này không thực tế vì Nga thật sự không đủ thực lực để tung ra đại chiến thứ ba, không chống cự được Mỹ hơn nửa ngày, nếu cụ Biden chịu đánh.

   Cuối cùng, Putin cũng có thể lên cơn điên nặng, sử dụng vũ khí nguyên tử luôn. Dĩ nhiên đây là giải pháp … Nga tự sát vì sẽ bị bom nguyên tử Mỹ diệt không kịp ngáp. Chưa nói đến kịch bản tệ hại nhất là các đại cường tự sát tập thể, sẽ đưa đến cái chết của cả nửa nhân loại, ai biết được?

    Nhìn vào cá tính của Putin, xác xuất Putin leo thang bất kể sống chết, cao hơn xa xác xuất Putin xuống thang chiến cuộc, chấp nhận rút về trong thất bại, để tính chuyện khác về sau.

    Tất nhiên cũng còn hai kịch bản khác: một là Putin đại thắng trong những ngày tới, Ukraine thất thủ toàn diện và thế giới chỉ còn biết tổ chức các buổi lễ, đại khái im lặng hai phút để cùng nhau khóc ròng; hai là Putin bị đảo chánh, là chuyện Âu Mỹ hy vọng khi ban hành các biện pháp chế tài gây thiệt hại vĩ đại cho các đại tài phiệt Nga nắm quyền trong hậu trường chính trị Nga. Ta đừng quên đã có một đại tài phiệt ra giá thưởng một triệu đô cho ai giết được Putin. Kịch bản đại thắng là giấc mộng của Putin, trong khi kịch bản đảo chánh là giấc mộng của Zelensky. Vì là những giấc mộng nên đều khó thành sự thật, tuy vẫn có thể xẩy ra.

    Nhiều người cũng đã hy vọng ở một giải pháp giúp cả Nga lẫn Ukraine khỏi mất mặt trong khi mang lại hòa bình. Nga chính thức cho biết sẽ rút quân ngay lập tức nếu Ukraine thực hiện ba chuyện: 1) sửa Hiến Pháp để trở thành trung lập, không tham gia bất cứ liên minh kinh tế hay quân sự nào, 2) Ukraine công nhận Crimea là đất Nga, và 3) Ukraine nhìn nhận Luhansk và Donetsk là hai quốc gia độc lập. Trong ba điều kiện đó, Ukraine trước áp lực của cả khối Âu-Mỹ, có thể phải chấp nhận ‘trung lập’, không tham gia vào NATO, và nhìn nhận thực tế là Crimea đã là đất Nga từ năm 2014 rồi. Bây giờ Ukraine có thể chấp nhận cho tổ chức trưng cầu dân ý tại Donetsk và Luhansk để có thể viện cớ chấp nhận dân chủ, tôn trọng ý dân. Trong khi đó, Âu-Mỹ cũng nới lỏng bớt các biện pháp trừng phạt Nga, kiếm cớ trì hoãn việc gia nhập Liên Âu hay NATO của Ukraine, hay bất cứ xứ nào khác để xoa dịu Putin.

    Vấn đề lớn là ai cũng hiểu như vậy Putin đã toàn thắng, do đó khó cho TT Zelensky chấp nhận, cho dù đó là kịch bản duy nhất để chấm dứt chiến tranh chết chóc, Ukraine còn bảo toàn được độc lập, và TT Zelensky còn giữ được ghế tổng thống. 

    Có tin Pháp, Đức đang hợp tác với Trung Cộng để tìm một giải pháp ổn thỏa cho tất cả. Một tia hy vọng cho nhân loại là trong cái thế cưỡi lưng cọp của Nga, đã có vài nước nhìn thấy và đang tìm cách cứu Nga cũng như cứu Ukraine và cứu cả thế giới. Không dễ nhưng còn nước còn tát.

    Trong khi đó, phải nói ngay, khối Âu-Mỹ cũng không khá hơn, cũng đang cưỡi trên lưng cọp.

    Khi Putin đánh chiếm Ukraine, khối Âu-Mỹ tất nhiên không thể ngó lơ được, vì hậu quả chắc chắn sẽ đi xa hơn biên giới Ukraine. 

    Ở đây, không có chuyện thương hay ghét Ukraine, phục hay chê TT Zelensky, do đó những tính toán kiểu này không có trong đầu các chiến lược gia hay lãnh đạo Âu-Mỹ. Mà vấn đề hết sức thực tế là nhìn vào kinh nghiệm Georgia và Crimea, và tham vọng cá nhân lộ liễu của Putin, khối Âu-Mỹ hiểu rõ nếu khoanh tay ngồi nhìn Putin múa võ Sơn Đông, thì sau khi quy phục được Ukraine, tất nhiên Putin sẽ chỉa mũi súng qua vài mục tiêu khác, bắt đầu bằng các xứ trong Liên Bang Xô Viết cũ, sau đó ai biết được, cả Liên Âu không chừng? Cứ thế tiếp tục, từng bước từng bước Đế Chế Putin sẽ thống trị cả Âu Châu. Trừ phi khối Âu-Mỹ nhất trí diệt giấc mộng của Putin từ trong trứng nước.

    Đưa đến vấn nạn là… biết là phải làm một cái gì, nhưng lại không biết phải làm gì và có thể làm gì.

    Thực tế mà nói, dưới khiá cạnh quân sự, Liên Âu và NATO không phải là đối thủ của Nga. Nếu có đại chiến thứ ba xẩy ra, vẫn chỉ là nước Mỹ gánh trọn cuộc chiến như trong thế chiến thứ nhất và thứ nhì thôi. Mà Mỹ trong tình trạng hiện hữu, dưới thời cụ lẩm cẩm Biden mà trọng tâm là bắt lính Mỹ học tập không phải về cách bắn súng, mà là về ‘văn hóa thức tỉnh’, không được kỳ thị màu da, kỳ thị phụ nữ, kỳ thị đồng tính, kỳ thị chuyển giới,… đã biến quân lực Mỹ thành một nồi cháo lính kiểng quái lạ nhất quân sử thế giới.

    Ngồi yên không được, mà mang lính đánh cũng không xong, tiến thoái lưỡng nan. Phải làm gì? Mỹ và Âu Châu đưa ra chiêu mới: tung ra hai mặt trận: 1) một mặt trận kinh tế qua hàng loạt biện pháp trừng phạt kinh tế, dĩ nhiên là không thể tiêu diệt được cả nước Nga, nhưng chỉ cốt gây khó khăn cực kỳ lớn cho cuộc sống thường ngày của dân Nga, cũng như mang lại những thiệt hại tài chánh vĩ đại cho các tài phiệt hậu thuẫn Putin, đưa đến chống đối, áp lực chấm dứt chiến tranh, hay thậm chí đảo chánh lật đổ Putin ngay trong nội bộ xứ Nga; và 2) một mặt trận quân sự nhưng hoàn toàn mang tính ‘chiến tranh ủy nhiệm’, tới tấp viện trợ súng đạn và vũ khí có tính tự vệ để giúp Ukraine không phải đánh thắng Nga (tuyệt nhiên tránh né mọi đụng chạm thẳng vào quân lực Nga) mà chỉ giúp Ukraine kéo dài thời gian tự vệ, cầm cự, chờ cho các biện pháp trên mặt trận trừng phạt kinh tế có hiệu ứng để thương thảo.

    Thời buổi này, kinh tế chưa bao giờ chi phối các quốc gia mạnh như bây giờ, do đó, chưa bao giờ có hậu quả quan trọng như bây giờ. Đó là tin tưởng và kỳ vọng của khối Âu-Mỹ. 

    Sách lược này, nói dễ làm khó, và các quốc gia Âu-Mỹ bắt buộc phải đu giây, cân nhắc tới đâu thì hữu hiệu trong việc cản đà tiến của quân Nga, tới đâu thì đã đi quá xa, có nghĩa là đã ép Putin vào chân tường để tay này lên cơn điên làm càn. 

    Chưa hết. Khi nói tới khối Âu-Mỹ thì ta phải hiểu đó là gần ba chục quốc gia hoàn toàn độc lập, toàn là những ‘ông trời con’, với những quyền lợi kinh tế và an ninh chung thì ít mà riêng biệt thì nhiều. Nôm na ra cho dễ hiểu, nghĩa là ta cũng đang thấy khối Âu-Mỹ đu giây, cưỡi lưng cọp. Mà không phải chỉ có một người trên lưng một con cọp, mà là gần ba chục ông tây trên hơn ba chục con cọp.

    Một thí dụ cụ thể nhất cho tình ‘đoàn kết’ của NATO. Hung là thành viên của NATO nhưng công khai tuyên bố trung lập trong cuộc chiến Nga-Ukraine. Hung ra luật cấm viện trợ vũ khí cho Ukraine, và cũng cấm vũ khí của NATO được chuyển cho Ukraine qua đất hay không phận Hung. Hung cũng từ chối không chịu giảm lượng dầu mua của Nga. 

 Thêm một thí dụ biểu tượng nữa. CNN loan tin Biden đồng ý cho NATO gửi máy bay chiến đấu qua giúp Ukraine. Nhưng ngay sau đó, tổng thư ký NATO cho biết NATO sẽ không gửi máy bay tác chiến nào cho Ukraine hết, và sẽ không có chuyện NATO ra lệnh đóng cửa không phận Ukraine vì như vậy có nghĩa là sẽ phải bắn hạ máy bay Nga, tức là đánh thẳng với Nga. NATO cũng cho biết quyết tâm giới hạn chiến sự trong vòng Ukraine, không để lan ra NATO, và vũ khí gửi cho Ukraine toàn là vũ khí tự vệ, kể cả hỏa tiễn chống chiến xa hay súng cao xạ chống máy bay. NATO không cho phép viện trợ máy bay cho Ukraine vì máy bay là vũ khí tấn công, có thể bay qua không phận Nga, đánh bom các căn cứ hay thành phố Nga.

    Hiển nhiên, NATO là con cọp già, mỗi ngày mỗi rụng vài cái răng.

   Rõ nét nhất về phân hóa trong khối Âu-Mỹ là việc Mỹ và Anh ngưng mua dầu của Nga, nhưng cả Liên Âu vẫn tiếp tục mua. Cả Âu Châu vẫn phải chịu cái vòng Kim Cô dầu hỏa và dầu khí trên đầu, chịu sự sai khiến của Nga, làm mạnh chính mình sẽ bị Nga siết vòng, vỡ đầu, chết trước. Đặc biệt là Đức chống lại rất mạnh việc ngưng mua dầu Nga. Nga hiện nay cung cấp hơn một nửa nhu cầu dầu hỏa và dầu khí của cả Âu Châu, làm sao Âu Châu có thể ngưng mua dầu Nga được?

Vũ Linh