Nếu ai hỏi về tượng đài nước Mỹ, có thể nói ngắn gọn, nhà nước đóng góp rất ít, người dân tự nguyện đóng góp nhiều, vì chính họ mới là người đánh giá nhân vật nào khả kính mang lại giá trị chung khi họ "rút hầu bao".
Du
khách tới thăm Washington DC cách hàng chục km đã nhìn thấy tháp bút chì cao
vút giữa trời xanh. Đó là đài tưởng niệm George Washington, vị tổng
thống đầu tiên của nước Mỹ (1732-1799), được mệnh danh "first in war,
first in peace, and first in the hearts of his countrymen – đầu tiên
tham chiến, đầu tiên mang lại hòa bình và đầu tiên được nằm trong tim
dân tộc”.
Đài tưởng niệm George Washington. (Ảnh: Hiệu Minh)
Bút chì Washington
Ông được coi là cha đẻ của nước Mỹ nên tượng đài của
ông được dựng ở nhiều nơi. Tuy nhiên, tiền của đều do các tổ chức tư
nhân kêu gọi đóng góp. Quốc hội Hoa Kỳ đóng góp bằng cách… “hiến” miếng
đất.
Khởi
công vào năm 1848, đài tưởng niệm Washington cao 169 m, xây bằng đá cẩm
thạch, do Robert Mills thiết kế, một kiến trúc sư nổi tiếng nhất thời
đó. Nhưng công việc bị ngưng cho tới năm 1884 mới tiếp tục sau 30 năm
gián đoạn. Đây là tượng đài xây cao nhất thế giới.
Từ
năm 1832 nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Washington, một nhóm công dân
thành lập ra Hiệp hội tượng đài Washington nhằm gây quĩ trong dân chúng
để xây công trình này. Sau 04 năm họ thu được 28.000 đô la (16,5 triệu)
từ sự đóng góp tự nguyện và bắt đầu công bố cuộc thi thiết kế tượng đài.
Đài tưởng niệm George Washington phản chiếu bên hồ. (Ảnh: Hiệu Minh)
Ban
điều hành của Hiệp hội tượng đài công bố, tượng đài hiện đại giống như
hình ảnh của Washington, chưa từng có trên thế giới, thể hiện sự yêu tự
do và yêu nước của nhân dân, tạo ra sự ngưỡng mộ đối với ai nhìn thấy và
bắt buộc dùng toàn nguyên liệu Mỹ, đó là đá granite và marble cũng như
tiền của do các tiểu bang đóng góp
Cuối
cùng Robert Mills, kiến trúc sư từ Baltimore (tiểu bang Maryland), đã
thắng cuộc với hiểu biết sâu sắc kiến trúc thủ đô Hoa Kỳ, dùng một cột
cao bốn cạnh với chân đế phẳng, phía trong là 30 tượng các anh hùng của
cuộc cách mạng Hoa Kỳ.
Robert
Mills dự toán 01 triệu đô la cho công trình này, tương đương nửa tỷ đô
la thời giá hiện nay. Dù mới có 87.000 đô la trong túi nhưng ban điều
hành vẫn cho xây tượng đài với hy vọng dân chúng nhìn thấy qui mô sẽ
đóng góp thêm.
Công
việc phải ngưng lại do thiếu vốn và tới 30 năm sau mới tiếp tục bởi
chính phủ hay quốc hội Hoa Kỳ không cấp vốn ngân sách. Tiền của xây dựng
do tư nhân đóng góp.
Hàng
năm có hàng triệu du khách tới thăm Washington DC không thể bỏ qua địa
điểm nổi danh này. Vé vào cửa phải đặt trước trên mạng và nhiều khi phải
xếp hàng dài để lên đỉnh tháp.
Phong thủy kiểu Mỹ trong đền đài
Trong
khu National Mall còn có hai nhà tưởng niệm Abraham Lincoln và Thomas
Jefferson, một tổng thống nổi danh trong nội chiến và một người viết
Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ. Hai nhà tưởng niệm này dùng tiền do Quốc hội
Mỹ cấp. Đây cũng là một trong những kiến trúc đẹp nhất nước Mỹ và hàng
năm có tới 5-6 triệu người tới thăm.
National Mall có hệ thống bảo tàng, nhà tưởng niệm, tượng đài
được thiết kế khoa học, có tính đến phong thủy chính trị. Một đầu là
nhà tưởng niệm Tổng thống Lincoln, đầu kia nhà Quốc hội. Ở giữa là tượng
đài Washington, gần đó có nhà tưởng niệm Tổng thống Jefferson nhìn ra
hồ Tidal Basin.
Mắt
của tượng Lincoln ở phía cuối National Mall nhìn thẳng vào cơ quan lập
pháp cách đó khoảng 03km. Còn tượng Jefferson bên hồ Tidal Basin có đôi
mắt “chiếu tướng” Nhà Trắng, cơ quan hành pháp Hoa Kỳ. Nơi giao ánh mắt
của “hai cụ” chính là tòa tháp bút chì Washington biểu tượng cho nền dân
chủ vĩnh cửu của nước Mỹ.
Tuy
ở thế giới bên kia, Lincoln và Jefferson vẫn theo dõi Chính phủ và Quốc
hội làm gì để báo cáo với tổng thống đầu tiên George Washington đang
ngồi trên nóc…bút chì. Người ta gọi đó là con mắt của dư luận, theo dõi
mấy nhánh quyền lực “vì nước vì dân” hoạt động như thế nào.
Đêm trăng tròn trên Thành phố Washington, D.C., soi sáng đài tưởng niệm Lincoln Memorial (phía trước), đài tưởng niệm Washington Memorial (giữa), và Tòa nhà Quốc hội Mỹ (phía sau).
Từ tuyên ngôn độc lập tới nhân quyền đều có tượng
Đối
diện với nhà tưởng niệm Jefferson, nơi Nguyễn Phú Trọng khi thăm Hoa Kỳ
đã dừng chân để ngắm người viết Tuyên ngôn Độc lập và được Hồ Chí Minh
trích dẫn trong Tuyên ngôn Độc lập năm 1945, là tượng đài Martin Luther
King, người hoạt động nhân quyền nổi tiếng của nước Mỹ, đấu tranh cho
quyền bình đẳng của người da đen tại quốc gia đa sắc tộc này.
Năm
1968, ngay sau khi ML King bị ám sát, tổ thứ Alpha Phi Alpha đã có
chiến dịch muốn dựng tượng ông. Cho tới năm 1986, ngày sinh của King
chính thức được coi là ngày lễ Hoa Kỳ thì việc dựng tượng mới được suôn
sẻ. Chi phí dự tính là 120 triệu đô la.
Việc
gây quĩ trong dân chúng được tiến hành từ tháng 8-2008, chỉ trong 04
tháng đã thu được 108 triệu đô la bao gồm cả quĩ Bill and Melinda Gates
Foundation, Walt Disney, nhà làm phim George Lucas. Quốc hội Hoa Kỳ có
dùng tiền thuế của dân để đóng góp 10 triệu đô la.
Công
việc xây dựng bắt đầu vào tháng 12-2009 và hoàn thành gần 02 năm sau đó
(10-2011). ML King đứng trên một phiến đá lớn gọi là “Stone of hope –
Viên đá hy vọng” nói về tương lai tươi sáng của người da đen do ML King
và các cộng sự vì nhân quyền đã mang lại sự bình đẳng cho gần 50 triệu
người có nguồn gốc châu Phi hiện sống tại Mỹ.
Hướng
mắt M.L. King nhìn thẳng về phía Jefferson ý như nhắc lại câu nói nổi
tiếng của vị cha đẻ của Tuyên ngôn: “Mọi người sinh ra đều có quyền bình
đẳng…”. Một điều thú vị là nhà tưởng niệm Jefferson khi dựng xong năm
1943 đề trên cửa ra vào “White Only – chỉ dành cho người da trắng”.
Nhưng sau 30 năm thì tượng người đấu tranh cho công bằng mầu da được
dựng lên đối diện với tượng Jefferson. Mới hay vật đổi sao dời.
Tượng Martin Luther King. (Ảnh: Hiệu Minh)
Nước Mỹ và những tượng đài do dân và vì dân
Đi thăm nhiều nơi, chỉ cần xung quanh Washington DC cũng thấy nhiều điều thú vị do dân Mỹ tự làm.
Hiện
nay nhà ở của Jefferson tại Charlottesville và Washington tại Mount
Vernon do tư nhân quản lý, không dùng chút gì tới tiền thuế của nhân
dân. Một khu tượng đài của Washington bên Alexandria (Virginia) cũng do
quĩ tư nhân quản lý. Đây là những nơi ưa thích của du khách dù vé vào
không rẻ.
Ven
theo hồ Tidal Basin chút nữa về phía đông có khu tưởng niệm Franklin
Delano Roosevelt, người đóng góp lớn trong chiến thắng của đồng minh
trong thế chiến thứ 02. Điều đặc biệt vị tổng thống này ngồi trên xe
lăn. Khu tượng đài khi xây dựng không có hình ảnh này, nhưng Hiệp hội
người khuyết tật đã tự gây quĩ được 1,65 triệu đô la và cuối cùng trong
02 năm, tới tháng 1-2001 tượng vị tổng thống trên xe lăn được khánh
thành.
Trước
cửa Nhà Trắng trong công viên Lafayette có 04 bức tượng do nhân dân
Đức, Pháp và Ba Lan đóng góp tiền và gửi tặng. Bức tường đá hoa cương
nổi tiếng về chiến tranh Việt Nam tại National Mall cũng do hội cựu binh
Mỹ gây quĩ, quốc hội chỉ cấp cho mỗi miếng đất và cấp phép xây dựng.
Tượng
thần Tự do ở New York do người Pháp tặng Hoa Kỳ. Kể ra còn rất nhiều
tượng đài, nhà tưởng niệm do dân chúng đóng góp, không hề dùng tới ngân
sách nhà nước vì đó là tiền thuế của dân.
Nếu
ai hỏi về tượng đài nước Mỹ, có thể nói ngắn gọn, nhà nước đóng góp rất
ít, người dân tự nguyện đóng góp nhiều, vì chính họ mới là người đánh
giá nhân vật nào khả kính mang lại giá trị chung khi họ rút hầu bao.
Có
người nói đùa, bên Mỹ mà chính khách lấy tiền thuế xây đền đài thì về
nhà đuổi gà cho vợ. Không hiểu thực hư thế nào, nhưng chuyện tư nhân hơn
nhà nước là có thật tại xứ cờ hoa, ít nhất trong chuyện xây đền đài. Mà
giá trị kiến trúc, lịch sử, tư tưởng kể cả du lịch thì không thể cân đo
đong đếm.
Hiệu Minh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Các bạn có thể:
- Viết bình luận trước, sau đó. .
- Copy và dán trực tiếp link ảnh vào khung nhận xét. Sau link ảnh đã dán, không gõ thêm bất kỳ ký tự nào nữa (kể cả nhấn phím Enter).
- Cám ơn Bạn đã bình luận về bài viết.