Ba Vua là ai?

1. Tên của Ba Vua

Thánh sử Mathêo thuật lại (Mt 21-16) biến cố Chúa giáng sinh làm người nói đến những nhà Đạo sĩ đến thờ lạy Chúa Giêsu mới sinh từ phương Đông, nhưng không nói rõ con số bao nhiêu vị và ngay cả xuất xứ của họ cũng chỉ là phỏng chừng từ Phương Đông thôi. Dựa theo số qùa tặng họ mang tới, như phúc âm thuật lại: vàng, nhũ hương và mộc dược, nên Origines nghĩ là ba người. Và sự suy diễn này dần dà thành được chấp nhận khắp mọi nơi.

Nhà viết sử Hội Thánh công giáo Tertullian (khoảng 160-220) dựa vào sách Tiên Tri Isaia 60,3 và Thánh vịnh 72,10 cũng nói đến con số ba: Vua Tarschisch, Saba và Seba mang lễ vật qùa tặng tới.

Sau đó, từ thời Tổng giámm mục Caesarius thành Arles (470-542) chính thức công nhận  Ba nhà đạo sĩ là Ba Vua.

Tên của Ba Vua cũng có những phỏng đoán tương tự. Theo Legenda aurea họ có tên theo tiếng Do Thái: Appelius, Amerius, Damscus và họ cũng có tên bằng tiếng Hylạp: Galgalat, Balthasar, Melchior.

Một chuyện thuật lại thời thơ ấu của Chúa Giêsu vào thời gian năm 500 bằng tiếng Do Thái cổ cũng nói đến tên Ba Vua: Melkan xứ Persien, Gaspar xứ Indien và Baltassar xứ Arabien.

Ngay từ thế kỷ thứ sáu bức tranh chạm trổ bằng đá (Mosaik) nổi tiếng ở Ravenna đã viết tên họ ra: vị lớn tuổi nhất là Caspar, vị vào tuổi trung niên là Balthasar và vị trẻ tuổi nhất là Melchior. Không có vị nào có nước da mầu đen cả.

Từ thế kỷ thứ chín Ba Vua được xưng tụng với chức vị bổn phận của họ: Caspar , người quản lý; Melchior, sự phù hộ của Thiên Chúa và Balthasar, ánh sáng của vua.

Từ thời Beda Venarabilis, ông là người viết sử Hội Thánh (647-735) trình bày Ba Vua theo ba lớp tuổi khác nhau: thanh thiếu niên, trung niên và người gìa lớn tuổi. Ba thứ tự này cũng tương đương cho ba châu lục thời đó thường được nói đến: Á châu, Âu châu và Phi châu.

2. Di tích xương thánh Ba Vua

Có nhiều tương truyền trong dân gian nói về đời sống của Ba Vua. Theo phúc âm của Thánh Tôma thời thế kỷ thứ sáu thuật lại lễ rưả tội của Ba Vua và sau này họ đều đã chịu chức linh mục và trở thành giám mục. Rồi vào khoảng năm 53 sau Chúa giáng sinh, cả Ba Vua đã qua đời, sau khi họ đã cùng nhau mừng lễ kỷ niệm Chúa giáng sinh.

Thánh nữ Helena (vào khoảng 255 – 309 là mẹ hoàng đế Constantin I. đã tìm thấy xương BaVua và đưa về thành Constantinope. Thế kỷ thứ tư  Giám mục Eustorgius I. đã di chuyển hài cốt Ba Vua về thành Mi-la-no (Ý)

Hoàng đế Friedrich Barbarossa năm 1162 đã chiếm thành Mi-la-nô, phá hủy thành phố và đã cho phép Tổng giám mục Cologne  là Rainald von Dassel  (1159-1167) mang hài cốt Ba Vua về thành phố Koeln (Cologne) ngày 23.07.1164.

Khoảng từ 1180-1225 hài cốt Ba Vua được đặt trong một hòm chứa xương thánh qúi gía thời Trung cổ. Cũng vì Hòm chứa xương thánh Ba Vua, mà nhà thờ chính tòa Koeln kiểu Gô-tích ngày nay được xây cất 15.08.1248.

Năm 1200 khúc đầu xương thánh BaVua được tách rời khỏi thân thể và được trang hoàng với vòng vàng như một vị vua. Và năm 1904 một phần di tích xương thánh Ba Vua được mang trả lại  thành Mi-la-nô . Ở đây di tích xương thánh Ba Vua được đặt trong một bình đặt ngay dưới chân bàn thờ thánh đường Eustorgio.

Ngày nay khi vào thăm viếng nhà thờ chính tòa Cologne, hòm chứa di tích xương thánh Ba Vua, sơn son trang hoàng đèn nến rực sáng, được đặt đàng sau bàn thờ chính, trên gian cung thánh.

Xưa nay đã có nhiều thắc mắc: di tích xương thánh của Ba Vua có đúng thật hay không?

Lẽ tất nhiên không có gì chứng minh cách khoa học về sự chính xác của di tích xương thánh Ba Vua. Thiết nghĩ, di tích xương thánh Ba Vua được tôn kính không phải vì Ba Vua là những nhân vật đạo đức thánh thiện hay thông giỏi. Nhưng là để trình bày đời sống Chúa Giêsu.

Ba Vua là những nhân chứng đã đến chứng kiến thờ lạy Chúa Giêsu trong hang đá Bethlehem khi Đức Mẹ Maria sinh Chúa Giêsu. Vai trò của họ là nhân chứng cho lịch sử thánh của Thiên Chúa thực hiện giữa con người.

(Viết theo: M. Becker-Huberti,  Feiern, Feste Jahreszeiten, Herder Freiburg, Basel, Wien 1998, tr.168-170)

Lm. Nguyễn ngọc Long