Làm sao để có thể tin tưởng tuyệt đối vào một người khác trong tình yêu?

(Tiếp theo bài trước)
Sau những trao đổi thảo luận, diễn giả cho hay để hiểu rõ về tình yêu, cần tìm hiểu bản chất của tình yêu dưới nhiều góc nhìn khác nhau :
Theo tâm lý học tiến hóa, tự bản nhân mỗi người có khả năng nhạy cảm tìm kiếm người phù hợp để tiến tới một trải nghiệm yêu đương, và được tác động bởi một dấu hiệu tiềm ẩn từ người ấy, để cả hai cùng duy trì nòi giống một cách tốt nhất. Đó là căn nguyên của tình yêu và làm cho tình yêu đến một cách tự nhiên, vì thế hôn nhân không thể gượng ép được.
Theo tâm lý học, tình yêu, theo nghĩa chung nhất, là trạng thái tình cảm của chủ thể này đối với một chủ thể khác ở mức cao hơn sự thích thú và phải nảy sinh ý muốn được gắn kết với chủ thể đó ở một khía cạnh hay mức độ nhất định. Chủ thể của tình yêu, ngoại trừ một số trường hợp được nhân cách hóa, còn lại đều là con người. Còn chủ thể tác động của tình yêu thì rất đa dạng, có thể là bất kỳ thứ gì, từ đơn giản đến phức tạp, từ nhỏ bé đến vĩ đại, từ hữu hình đến vô hình.
Theo nghiên cứu hóa thần kinh của Schally và Guillemin thì Oxytocin trong cơ thể phụ nữ và Testosterone ở đàn ông là các hooc-mon sinh dục chịu trách nhiệm về việc “hấp dẫn” người khác phái. Nồng độ các chất này càng cao thì càng tạo nhiều sự hấp dẫn đối tác.
Về khía cạnh văn hóa thì Á Đông thường nhấn mạnh đến yếu tố chăm sóc và yêu thương, yêu nhau phải nâng đỡ, lo toan cho nhau, ít đề cập đến khía cạnh tình dục và thỏa mãn, chủ yếu là hy sinh cho nhau. Trong khi đó Phương Tây nhấn mạnh đến sự đam mê, hấp dẫn tình dục trong tình yêu. Có thể nói biểu tượng điển hình của tình yêu Á Đông là Ngưu Lang - Chức Nữ, còn Phương Tây là Romeo - Juliet.
Quan niệm của Phật giáo truyền thống thì một tình yêu tốt được đánh giá qua 3 khía cạnh, trong đó: Tình dục bị xem là chướng ngại của con đường giác ngộ, vì thế một mối quan hệ được đặt trên sắc dục là mối quan hệ không được đánh giá cao; Tình thương, lòng trắc ẩn cần thiết cho con đường Giác ngộ; Sự nhân từ, thân thiện, đòi hỏi tính độc lập, không lệ thuộc và không ích kỷ không gây hại cho người khác.
Theo các nhà khoa học thì Kitô giáo quan niệm rằng tình yêu cần có sự nhân từ, lòng khoan dung (Agape) và tình bạn hữu, sự thân thiện (Philia). Tình yêu của người Kitô giáo được nhìn nhận như sự mô phỏng tình yêu của Chúa Giêsu Kitô dành cho con người và cụ thể qua các vị tông đồ, đó là tình yêu hy sinh mạng sống mình, và phải diễn tà tình yêu hết lòng, hết sức, hết cả trí khôn. Lấy tình yêu của Thiên Chúa dành cho con người làm điểm mốc, làm tham chiếu, tình yêu đích thực là con người phải yêu theo cách yêu của Thiên Chúa.
Theo dân gian, tình yêu là do duyên số đã được định sẵn từ “kiếp trước”, vì thế nhiều gia đình tuy đổ vỡ nhưng không đi đến ly hôn là do họ nghĩ rằng duyên số buộc như vậy nên họ đành phải chấp nhận.
Giá trị của tình bạn hữu mà các nhà khoa học nói về quan niệm của Kitô giáo dựa trên các giá trị: Cảm thấy hài lòng khi mang lại điều tốt nhất cho bạn của mình; Thông cảm và thấu cảm: hiểu được cảm xúc của người bạn mình đã trải qua; Trung thực; Hiểu biết và trắc ẩn; Thích thú với thành quả của bạn; Tin tưởng; Cho và nhận một cách tích cực; Cơ hội/ khả năng là chính mình.
Khi trao đổi về chủ đề tình yêu, người ta thường nghĩ đến tính lãng mạng, nên thơ nhưng diễn giả đã hướng đề tài này về dưới cái nhìn khoa học tâm lý. Để có được tình yêu mà con người hài lòng, cần phải có những yếu tố do chính con người tạo ra. Theo lý thuyết tam giác tình yêu của nhà tâm lý học Robert Sternberg, có ba khía cạnh của tình yêu toàn vẹn:
Sự thân thiện/gần gũi: Phải xuất phát từ tình bằng hữu, thường phải có quãng thời gian tiếp xúc nhau lúc chưa yêu với những trải nghiệm tốt với nhau bằng sự kết thân, tôn trọng, giúp đỡ, chia sẻ, tin tưởng, hiểu biết, quan tâm, động viên… nhằm làm cho người kia hài lòng.
Sự đam mê/lãng mạn: Nhớ nhung, ham muốn, thích gặp nhau, gần nhau, muốn đi riêng với nhau… thể hiện sự cuốn hút lẫn nhau. Cao điểm nhất của sự đam mê lãng mạng là những yếu tố rung động của tình dục như vuốt ve, âu yếm, hôn (không có nghĩa là ăn ở với nhau), mức độ của những rung động này liên quan đến luân lý và xã hội.
Sự cam kết/gắn bó: Không có dấu hiệu chạy trốn, khẳng định trách nhiệm với nhau, đòi hỏi thủy chung, cùng xây dựng những định hướng chung, và dù thế nào cũng quyết đến với nhau suốt cuộc đời.
Từ ba khía cạnh của tình yêu có thể phân loại các kiểu tình yêu/hôn nhân:
- Nếu chỉ có yếu tố gần gũi thì chỉ mới ở mức độ bạn bè thích nhau.
- Nếu chỉ có yếu tố đam mê thì đó là tình yêu cuồng dại, người ta bị si mê, hấp dẫn bởi những yếu tố bề ngoài. Rất nhiều người trẻ hiện nay bị rơi vào trường hợp này, người ta hiểu lầm đó là yêu, nhưng đó chỉ là sự mê đắm, có thể mất đi bất cứ lúc nào.
- Gần gũi và đam mê tạo ra tình yêu lãng mạn, hầu hết các bạn trẻ trải qua giai đoạn này, giai đoạn màu hồng, nhìn cái gì cũng thấy đẹp, nhưng người ta có thể dễ dàng chấm dứt mối quan hệ yêu đương trong giai đoạn này do không bền vững, thiếu sự cam kết.
- Tình yêu trống rỗng giống như hợp đồng hôn nhân khi chỉ có cam kết, không có cảm xúc, không có cảm nhận, chẳng có tương quan, trường hợp này xảy ra khi hai người không hề quen biết cưới nhau do sự ép buộc.
- Nếu kết hợp sự gần gũi và cam kết sẽ tạo ra mối quan hệ tình yêu bè bạn theo kiểu thỏa thuận, nghĩa là mối quan hệ dàn xếp khi lý trí đã hiểu nhau và đi đến hôn nhân.
- Nếu kết hợp yếu tố đam mê và cam kết được gọi là tình yêu ngu ngốc, mù quáng do gặp nhau rất lãng mạn, hấp dẫn qua tiếng sét ái tình rồi cưới nhau, không có thời gian hiểu nhau.
- Khi có cả ba khía cạnh của tình yêu là gần gũi, đam mê và cam kết thì người ta mới có được tình yên trọn hảo, trong đó hai người yêu nhau thật sự trưởng thành, đến với nhau một cách trọn vẹn, từ đó có thể đạt đến hạnh phúc bền vững.
Mối quan hệ yêu đương, mối quan hệ hôn nhân sẽ bắt đầu có vấn đề khi một trong ba yếu tố bị trục trặc, chẳng hạn người ta không còn gần gũi nhau nữa, không nói chuyện, chia sẻ với nhau nữa, không thông cảm, giúp đỡ, không nỗ lực để làm hài lòng nhau. Tương tự, nếu như yếu tố cam kết bị ảnh hưởng, như ngoại tình, phản bội hay hai người không còn cảm thấy hấp dẫn nhau, sự đam mê không còn nữa thì chắc chắn tình yêu sẽ đổ vỡ.

Một số vấn nạn người thời nay đang phải đối mặt:
- Phản bội: Đây là vấn đề lớn trong tương quan của con người. Các tờ nhật báo thường đưa tin về sự phản bội của người đàn ông, có thể thấy người đàn ông thành đạt thường phải có cô bồ bên cạnh. Sự phản bội cũng lan sang phụ nữ và trở nên phổ biến. Nó trở thành đề tài bàn tán khi gặp nhau, người ta cảm thấy bình thường trong việc cặp bồ với người khác ngoài vợ hoặc chồng, và giá trị một vợ một chồng đang bị hạ xuống như điều gì đó không đáng phải bận tâm.
- Tình dục đơn thuần - không quan tâm đến hôn nhân: Với quan niệm tình dục mang lại sự khoái cảm, người ta đến với nhau chỉ vì sự vui thích, đến khi không thích thì thôi, chia tay để không bị ràng buộc nhau, hiện tượng này có vẻ như ngày càng gia tăng.
- Đại gia - kiều nữ chân dài: Điều này trở thành mốt trong xã hội, có nghĩa là chuẩn mực tự nhiên của xã hội có vấn đề, sự thu hút tự nhiên của con người bị phá vỡ bởi đồng tiền.
- Cách hành xử rất bạo lực - gây hấn: Khi tranh cãi, từ ngữ, cách thức nói chuyện với nhau rất bạo lực, gây hấn. Theo nghiên cứu về văn hóa Việt Nam, thời nay lại có thêm hiện tượng có khi vợ chồng hay những người yêu nhau lại giết nhau và hiện tượng này trở nên tràn lan hết sức nguy hiểm.
Có rất nhiều vấn đề khó khăn trong tâm lý, được các nhà tâm lý học tiếp cận phân tích để đưa ra những nguy cơ ảnh hưởng đến tình yêu, nó là những điều hấp dẫn làm cho người ta bị lôi cuốn vào và mắc kẹt trong đó:
- Tôn sùng vật chất: Nếu cả hai tôn sùng vật chất, có nguy cơ cả hai gặp bất hạnh do lao vào kiếm tiền, không có thời gian dành cho nhau.
- Ích kỷ/ đề cao bản thân quá mức: Người ta lấy lý do phải tôn trọng nhau để bảo vệ cái ích kỷ của mình. Trong khi đó, hôn nhân sẽ không tồn tại nếu không có sự hy sinh, phải có sự hy sinh thì tình yêu, hôn nhân mới kéo dài.
- Kiểm soát/ Sở hữu: Không tôn trọng đời sống cá nhân, không tôn trọng ranh giới người bạn của mình.
- Lối sống bản thân không khỏe mạnh: Khi yêu nhau, người ta cố tạo cho mình một vỏ bọc giả tạo, nhưng thực tế không làm được như vậy.
- Thiếu độc lập hoặc lệ thuộc quá mức: Nhiều cô gái nghĩ rằng sau khi cưới nhau, ở nhà chăm chồng, chăm lo việc nhà, chăm sóc con cái để chồng đi làm thì vợ chồng sẽ có hạnh phúc. Điều đó không còn phù hợp trong thời hiện đại vì sẽ tạo cho người chồng tâm lý đánh giá thấp người vợ.
- Lòng tự tôn thấp
- Mê đắm nhục dục: Chỉ thỏa mãn xác thịt mà không có các yếu tố khác.
- Thiếu các kỹ năng (giải quyết vấn đề, giao tiếp…): Dẫn đến không thông hiểu nhau, không chia sẻ được với nhau.
Bên cạnh những nguy cơ, những người đang yêu cần biết đến những yếu tố bảo vệ tình yêu như: Hiểu biết và tôn trọng; Trung thực và chân thành; Nâng đỡ và khích lệ; Nhân cách khỏe mạnh; Chung thủy.
Để kết thúc phần trình bày của mình diễn giả đã đưa ra những gợi ý nhằm duy trì sự bền vững và hạnh phúc trong tình yêu hay hôn nhân trọn hảo, theo đó cần có các tố chất: Phải có lý trí, phải nhận thức rõ ràng việc muốn xây dựng mối quan hệ tình yêu, những việc phải làm để hài lòng nhau; Phải có sự tin tưởng, đã chọn nhau thì phải hoàn toàn tin tưởng nhau; Có cảm hứng, thích thú nhau; Phải có sự cam kết bền vững với nhau.
Tại sao giới trẻ thời nay gặp nhiều vấn đề hơn không chỉ trong tình yêu mà cả trong nhiều lĩnh vực khác? Xã hội hôm nay đã không tạo điều kiện thuận lợi giúp con người phát triển toàn diện. Để con người trở thành nên khỏe mạnh thật sự, cần có 4 yếu tố:
- Thể xác khỏe mạnh: Tập thể dục, rèn luyện thân thể
- Có kiến thức: có nhận thức tốt, có tri thức, học hành đến nơi đến chốn
- Phát triển cảm xúc và mối quan hệ với người khác: Nhạy cảm các vấn đề của xã hội để có thể sống với người khác
- Đời sống tâm linh: quan tâm đến những gì vượt lên trên giá trị đời thường, lên trên giá trị của vật chất
Ngày nay, giới trẻ được giáo dục một cách phiến diện, chỉ lo phát triển về kiến thức mà quên đi những yếu tố khác hình thành nên nhân cách con người. Ngay cả kiến thức đôi khi cũng không đạt, nên xã hội và con người trong xã hội phát triển không bền vững, gặp nhiều khó khăn trắc trở, vấn nạn xã hội ngày càng tăng lên rõ rệt, con người ngày càng trở nên vô cảm. Thiết nghĩ, sống trong bối cảnh xã hội như thế, để có được những tố chất cần thiết cho tình yêu trọn hảo, trước hết, giới trẻ cần chọn lọc để học hỏi, trang bị cho mình các yếu tố cần thiết để phát trển con người toàn diện qua các lớp tâm lý, các lớp kỹ năng sống, và nhất là các lớp học đào sâu tâm linh.
Tạ Ân Phúc