Nhồi máu cơ tim cùng với đột quỵ
vẫn luôn là hai nguyên nhân đứng số 1 và số 2 gây tử vong cho con người trên
toàn thế giới. Vào mùa đông giá rét, tỷ lệ người bị đột quỵ, nhồi máu cơ tim lại
tăng lên thấy rõ.
Cứ mỗi độ đông về hay Tết đến, số lượng bệnh
nhân bị đột quỵ (Tai biến mạch máu não) và nhồi máu cơ tim tăng lên rõ rệt. Rất
nhiều người ra đi hoặc để lại những di chứng nặng nề. Và đến thời điểm này, sau
rất nhiều năm thống kê thì nhồi máu cơ tim cùng với đột quỵ vẫn luôn là hai
nguyên nhân đứng số 1 và số 2 gây tử vong cho con người trên toàn thế giới.
Tại sao tỷ lệ người bị đột quỵ lại tăng lên
vào mùa đông, nhất là khi thời tiết lạnh sâu. Bác sĩ Trần Quốc Khánh, Bệnh viện
Việt Đức đã lý giải nguyên nhân như sau.
Đột quỵ xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho một
phần não của chúng ta bị giảm hoặc mất hoàn toàn do mạch máu não bị tắc hoặc bị
vỡ, các mô não không nhận được oxy và chất dinh dưỡng
Có hai loại đột quỵ chính theo thương tổn đó
là: Thể mạch máu não bị tắc nghẽn (Nhồi máu não) và thể mạch máu não bị vỡ (Xuất
huyết não). Một số người có thể chỉ bị gián đoạn tạm thời lưu lượng máu đến
não, gọi là cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (Transients Ischemic Attack-TIA),
chúng thường không gây ra các triệu chứng lâu dài tuy nhiên đây cũng là
"điềm báo" về nguy cơ chúng ta bị đột quỵ về sau nếu không được dự
phòng sớm.
Nhồi máu cơ tim (Heart Attack hay Myocardial
Infarction) về cơ chế giống như thể nhồi máu não, tức là các tế bào cơ tim bị
thiếu máu cấp tính do mạch nuôi tim (Mạch vành) bị tắc nghẽn, tim bị "chết"
một phần hoặc toàn bộ khiến bệnh nhân tử vong rất nhanh.
Vì sao mùa đông tỉ lệ đột quỵ
tăng lên?
Dưới đây là các nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ người
bị đột quỵ tăng lên trong mùa đông, nhất là khi thời tiết giá rét:
1. Mùa đông cơ thể chúng ta tăng tiết chất Catecholamine làm
co mạch, tăng huyết áp
Vào mùa đông, cơ thể tăng tiết chất
Catecholamine để làm các mạch máu ngoại vi co lại bơ,s nhằm giữ nhiệt cho cơ thể.
Khi co mạch thì khiến các vấn đề về huyết áp, tim mạch của mọi người trở nên trầm
trọng hơn, nguy cơ tai biến mạch máu não cao hơn.
2. Tăng độ nhớt (độ quánh) của máu
Mùa đông mọi người ít uống nước, đồng thời cơ
thể tăng sản xuất các tế bào máu (hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu) dẫn đến độ
quánh của máu tăng lên. Tình trạng này dẫn đến tăng nguy cơ xuất hiện các huyết
khối gây tắc mạch máu, dẫn đến nhồi máu não tăng lên.
3. Cơ thể thay đổi nhiệt độ đột ngột
Vào mùa đông, cơ thể con người rất dễ rơi vào
tình trạng thay đổi nhiệt độ đột ngột. Nhất là khi bạn vừa ngủ dậy, không mặc đủ
ấm đã ra ngoài, tập thể dục; đang trong phòng ấm đi ra ngoài đột ngột, tắm nước
lạnh...
Khi cơ thể trong môi trường ấm áp, tập thể
thao, ăn uống thì các mạch máu ngoại vi giãn ra. Việc đột ngột ra môi trường lạnh
hơn khiến các mạch máu ngoại vi co đột ngột, lượng máu đột ngột dồn vào trung
tâm quá nhiều khiến các động mạch chủ chịu áp lực đột ngột, tăng nguy cơ nhồi mạch
máu, xuất huyết.
4. Ít vận động thể dục, thể thao
Vào mùa đông, mọi người có xu hướng ít vận động,
ngồi nhiều trong khi lại tăng lượng thức ăn nạp vào cơ thể. Bởi vậy, mùa đông mọi
người thường tăng cân nhanh, chỉ số mỡ máu tăng cao hơn, cholesterol tích tụ
nhiều hơn và dễ hình thành các cục máu đông và có thể dẫn tới tắc mạch não, xuất
huyết não...
Theo bác sĩ Khánh, nếu thực hiện tốt các biện
pháp dự phòng thì có thể ngăn ngừa được 80% các trường hợp đột quỵ trong cuộc sống
hàng ngày.
9 biện pháp chủ động dự phòng đột
quỵ và nhồi máu cơ tim
Bác sĩ Khánh luôn nhấn mạnh việc DỰ PHÒNG để
không cho nó xảy đến là yếu tố quyết định nhất. Vì với hai tổn thương này, khi
nó đã xảy ra thì cơ hội cứu sống/chữa lành là vô cùng bé nhỏ, dù
nhà bệnh nhân có ở ngay cạnh cổng….viện đi
chăng nữa.
Với tổn thương đột quỵ và nhồi máu cơ tim,
bác sĩ Khánh luôn luôn nhấn mạnh rằng với mỗi người dân chúng ta, nắm rõ các giải
pháp dự phòng và thực hành chúng chính là YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH giúp bảo vệ chính
mình, bảo vệ ông bà cha mẹ mình để tránh "những cuộc chia ly trong đường đột".
Dưới đây, là 9 nội dung dự phòng đột quỵ và
nhồi máu cơ tim bác sĩ Khánh khuyến khích mọi người nên thực hiện để tự bảo vệ
sức khỏe:
1. Luôn tuân thủ điều trị & kiểm soát đường máu, mỡ máu
và huyết áp với những người cao huyết áp, tiểu đường hay tăng mỡ máu. Bác sĩ
Khánh nhấn mạnh đây là điều rất quan trọng.
2. Xây dựng và duy trì những thói quen tốt cho sức khỏe hằng
ngày như không hút thuốc lá, giảm rượu mạnh, ngủ trước 23h và dậy sớm thể dục
(Đi bộ, chạy bộ, đạp xe, tập yoga, dưỡng sinh, bài tập với bóng gym tại
nhà...). Trong các kỳ nghỉ, mọi người hay phá vỡ những thói quen này và rất dễ
phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Khi chúng ta thể dục thể thao thường
xuyên, hệ thống tim mạch được cải thiện, thành mạch máu tăng cường sức bền và
những khối xơ vữa cũng được loại bỏ.
3. Tránh những thói quen không tốt trong ăn uống làm tăng
nguy cơ bị đột quỵ/nhồi máu cơ tim như ăn quá mặn, ăn nhiều thực phẩm
xào-rán-quay-nướng, thịt nguội, xúc xích hay những thực phẩm đóng hộp công nghiệp.
Chúng ta nên tạo thói quen ăn sáng đủ đầy, ăn trưa vừa phải và ăn tối ít, thực
phẩm thì nên ưu tiên kho nhạt, luộc, hấp, nấu canh, salad.
4. Tránh ngồi lâu 1 tư thế vì rất dễ hình thành những cục huyết
khối bắn đi gây tắc mạch não, mạch vành, mạch phổi. Khi ngồi máy bay-ô tô
dường dài, ngồi làm việc lâu... Bác sĩ Khánh khuyến cáo, cứ tối đa 60 phút bạn
nên rời khỏi vị trí, vận động ép giãn cơ thể, vươn thở, co duỗi tay chân vài
phút!
5. Thuốc lá, rượu mạnh, tiểu đường, béo phì, cao huyết áp và bệnh
rung nhĩ, loạn nhịp là những nguy cơ "hạng nặng" dẫn đến đột quỵ/nhồi
máu cơ tim. Mọi người cần loại bỏ hoặc kiểm soát tốt ngay từ bây giờ.
6. Người có nguy cơ cao bị đột quỵ/nhồi máu cơ tim bao gồm:
Tăng cân béo phì, ít vận động thể thao, người bị cao huyết áp-tiểu đường-tăng mỡ
máu, người có tiền sử người thân bị tai biến-nhồi máu, người đang chữa ung thư,
người bị bệnh thận mạn tính hoặc bị bệnh hệ thống-miễn dịch, phụ nữ có tiền sử
bị tiểu đường thai nghén hoặc tiền sản giật, người nằm lâu sau phẫu thuật (thay
khớp, phẫu thuật ổ bụng...).
Những ai có một hay nhiều những yếu tố trên
nên tạo thói quen đi kiểm tra sức khỏe định kỳ hằng năm đặc biệt là khám chuyên
khoa tim mạch. Nên chụp cắt lớp khảo sát mạch vành tim, chụp cộng hưởng từ sọ
não mạch máu não, siêu âm động mạch cảnh hai bên...để phát hiện sớm những bất
thường trong hệ thống mạch máu, nếu cần thiết.
7. Stress là một nguyên nhân lớn dẫn đến đột quỵ/nhồi máu cơ
tim. Bởi thế, chúng ta buông bỏ bớt và luôn trân quý từng ngày được sống.
8. Trong mùa đông, nên tránh để cơ thể tiếp xúc với sự thay đổi
nhiệt độ đột ngột, đặc biệt là đối với người già. Sau khi tỉnh giấc hoặc sau tiệc
rượu, đừng vội tung chăn rời khỏi giường hoặc "lao" ra đường ngay.
Bác sĩ Khánh nhắc nhở mọi người luôn xoa lòng bàn tay bàn chân vào nhau hoặc khởi
động cơ thể trong chăn 1 lúc trước khi ra ngoài hoặc cần mặc ấm trước khi rời
tiệc vì ăn mặc phong phanh rất dễ tai biến. Cứ mỗi mùa Noel và năm mới, trên khắp
châu âu luôn có nhiều trường hợp tử vong do rời quán rượu ra về giữa băng tuyết,
đặc biệt là vùng Đông Âu.
9. Vô cùng để ý đến những dấu hiệu báo trước dù mơ hồ nhưng lại
có ý nghĩa rất lớn để phát hiện và xử lý kịp thời tai biến-nhồi máu. Chúng bao
gồm:
- Đột ngột đau nhức đầu hoặc đang ăn cơm tự
nhiên rơi đũa hoặc lắp bắp nói khó (Dấu hiệu của đột quỵ). Chúng ta có thể kiểm
tra nhanh thêm những dấu hiệu như bảo người đó nói to chứ "A" với hơi
dài, hoặc bảo thè lưỡi, huýt sáo...Nếu lưỡi lệch 1 bên, khó khăn khi huýt sáo,
méo miệng, không nói tròn vành chữa A... Cần liên hệ xe cấp cứu để đưa bệnh
nhân đến viện nhanh nhất có thể. Chủ động chụp cắt lớp vi tính sọ não-cộng hưởng
từ sọ não để phát hiện sớm những thương tổn. Vì với bệnh lý này, thà chụp không
có gì còn hơn theo dõi chưa chụp mà làm mất đi thời gian vàng trong xử trí.
- Hồi hộp đánh trống ngực, kích thích vã mồ
hôi kèm đau thắt ngực trái, cơn đau có thể lan sau lưng hoặc lan lên vai
trái... thì cần nghĩ đến nhồi máu cơ tim. Việc cần làm là để bệnh nhân nằm yên
nghỉ ngơi tránh lo lắng gắng sức và gọi nhân viên y tế ngay.
- Năm hết, tết đến... mọi người thường ngại
đi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi có những dấu hiệu ban đầu nghi ngờ rất ngại
gọi nhân viên y tế. Nhưng bác sĩ Khánh nhấn mạnh: "Đó chính là sai lầm chết
người, anh chị ạ. Vì trong bệnh lý đột quỵ/nhồi máu cơ tim... THỜI GIAN LÀ
VÀNG!".
BS. Trần Quốc Khánh
đột quỵ rất nguy hiểm
Trả lờiXóa