Cầu Một Việc Được Ba Việc

Chuyện xưa có anh học trò
Rất là hay chữ nhưng mà chẳng may
Đi thi thì lại trượt ngay
Nhà nghèo nên chẳng được ai ưng về
Nghe chuyện ở núi cao kia
Đất, Trời thường đến bàn về dân gian
Nghĩ mình có việc kêu than
Anh ta quyết đến hỏi han Tiên, Thần.
Đi mãi, trời cũng tối dần
Ghé vào quán trọ dừng chân qua ngày
Chủ nhà trọ hỏi: “Thưa thầy
Đi đâu mà ghé chốn này đêm khuya?”
Anh rằng: “Chẳng hiểu lẽ chi
Tôi học thì giỏi đi thi trượt hoài
Cửa nhà eo hẹp trong ngoài
Bao lần hỏi vợ chẳng ai bằng lòng
Thế nên tôi quyết gắng công
Hỏi Trời sao phận long đong thế này?”
Chủ nhà trọ liền nói ngay:
“Tôi có con gái đến ngày cặp kê
Nhưng không hiểu vì lẽ chi
Xưa nay câm nín chẳng hề nói năng
Nhờ thầy thưa với Trời rằng
Cho con tôi được nói năng bình thường.”
Nhận lời anh lại lên đường
Lại ghé quán trọ bên đường nghỉ ngơi
Chủ nhà hỏi han đôi lời
Nghe chuyện, chủ trọ ngỏ lời than van:
“Sau vườn có ba cây cam
Một cây có trái thật ngon lắm kìa
Nhưng còn hai cây cam kia
Xum xuê cành lá chẳng hề ra cam
Nhờ thầy lên tiếng hỏi han
Gia đình tôi sẽ tạ ơn cùng thầy.”
Nhận lời, sáng ra đi ngay
Đi mãi đến bến sông này mênh mông
Nhìn quanh vắng lặng như không
Thuyền bè chẳng có, qua sông thế nào?
Phân vân chưa biết tính sao
Thấy con cá chép, lớn sao quá chừng
Chợt con cá chép hỏi rằng:
“Thầy đứng nơi đó, phải chăng ngóng đò?
Sông này không có thuyền đò
Thầy chẳng có thể qua bờ bên kia
Thầy qua bên ấy làm chi
Xem tôi có thể giúp gì được chăng?”
Anh bèn kể nỗi khó khăn
Cá chép lại nói: “Cũng rằng như tôi
Chẳng cá nào lớn bằng tôi
Thế mà thi mãi chẳng thời hoá long
Vượt Vũ Môn thì hoá rồng
Nguyên do nào khiến tôi không hoá rồng
Nay tôi đưa thầy qua sông
Nhờ thẩy bẩm việc hoá rồng dùm tôi.”
Người học trò liền nhận lời
Lên lưng cá chép để ngồi qua sông
Rồi anh tiếp tục gắng công
Đi mãi cũng đến dưới chân núi này
Lễ vật anh đem ra bày
Van vái Trời, Đất ngồi đây đợi chờ
Phút chốc thì Tiên hiện ra
Hỏi: “Ngươi tìm đến kêu ca việc gì?”
Nghĩ về lời hứa trước kia
Đem lời cá chép hỏi về nguyên do
Tiên rằng: “Cá chép tuy to
Nhưng răng có ngọc quá to nên là
Nặng quá không thể bay xa
Thế nên không thể hoá ra thành rồng.”
Đem chuyện cây cam hỏi rằng:
“Sao ba cây ấy chẳng bằng như nhau?”
Tiên rằng: “Chẳng ra quả đâu
Bởi vì dưới gốc chôn sâu chum vàng
Kim khắc Mộc thật rõ ràng
Bỏ Kim thì Mộc sẵn sàng trổ bông.”
Anh hỏi chuyện cô gái câm
Tiên rằng: “Chuyện ấy là phần nhân duyên
Gặp người có kiếp tiền duyên
Tự nhiên sẽ mở miệng liền chớ sao.”
Chuyện mình chưa hỏi câu nào
Thì Tiên biến mất lúc nào chẳng hay.
Thôi thì đành quay về ngay
Đến sông cá chép hỏi ngay chuyện mình
Anh rằng: “Để cho nhẹ mình
Mới bay để hoá ra thành rồng kia
Há miệng ra thì ô kìa
Anh lấy viên ngọc cá thì vụt bay.”
Về nhà có cây cam này
Đào lên thì quả có hai chum vàng
Chủ nhà cảm ơn vô vàn
Chia cho anh một chum vàng liền ngay.
Tới nhà cô câm lạ thay
Cô ta tíu tít chạy ngay ra mừng
Lời thương lời nhớ tưng bừng
Người cha mừng rỡ xem chừng vừa đôi
Thế là nên vợ chồng rồi
Nhờ chum vàng đó nên người giàu sang
Nhờ ngọc cá, đỗ làm quan
Một đời vợ đẹp con ngoan cả bầy.
Ngẫm ra ý câu chuyện này
Người có chữ Tín phúc dầy mai sau
Bởi tích này mới có câu
Tục ngữ “Một việc khẩn cầu được ba.” 

Bùi Phạm Thành
(ngày 1 tháng 5 năm 2022)