Đồ ăn vặt góp phần tạo nên những bài hùng biện đầy tức giận như thế nào

Đồ ăn vặt góp phần tạo nên những bài hùng biện đầy tức giận như thế nào (Ảnh: mamaza/Shutterstock)

Chế độ ăn uống hiện đại với chủ yếu là đồ ăn vặt vốn thiếu trầm trọng vi chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến hoạt động của bộ não, chứng trầm cảm và cả hành vi tự tử.

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện rằng ăn nhiều vi chất dinh dưỡng hơn giúp cải thiện điều hòa tâm trạng và giảm cáu kỉnh và nổi cơn thịnh nộ, bao gồm cả trong các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với giả dược ở trẻ em mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý và rối loạn điều hòa tâm trạng.

Những nhận xét mang tính cảm tính, phi lý trí, thậm chí là bùng nổ trong các cuộc thảo luận trước đám đông đã ngày càng leo thang trong những năm gần đây. Điều này đôi khi được quy cho phương tiện truyền thông xã hội. Nhưng có những ảnh hưởng nào khác làm thay đổi phong cách giao tiếp được không?

Với tư cách là những nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dinh dưỡng và sức khỏe tinh thần, đồng thời là tác giả của “The Better Brain – Một bộ não tốt hơn,” chúng tôi nhận ra rằng nhiều người trong xã hội chúng ta bị cơn đói não bộ làm suy giảm chức năng nhận thức và điều hòa cảm xúc của mình.

Thực phẩm siêu chế biến chỉ chứa một lượng nhỏ một vài vi chất dinh dưỡng

Rõ ràng là chúng ta không thiếu các chất dinh dưỡng đa lượng: Người Bắc Mỹ có xu hướng nhận đủ protein, chất béo (mặc dù thường không phải là chất béo tốt nhất) và carbohydrate (thường không phải là loại carbs phức hợp tốt). Nhưng chúng ta đang bị lừa về vi chất dinh dưỡng (khoáng chất và vitamin), đặc biệt là những người ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến.

Các sản phẩm siêu chế biến bao gồm những thứ như nước ngọt, đồ ăn nhẹ đóng gói, ngũ cốc ăn sáng có đường và gà viên. Chúng thường chỉ chứa một lượng nhỏ một vài vi chất dinh dưỡng trừ khi chúng được tăng cường bằng các loại vitamin và khoáng chất chọn lọc.

Ba phân tích được công bố từ Khảo sát Sức khỏe Cộng đồng Canada năm 2004 và Khảo sát Kiểm tra Dinh dưỡng và Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ năm 2018 đã tiết lộ những số liệu thống kê nghiêm túc này. Ở Canada, vào năm 2004, 48% lượng calo tiêu thụ ở mọi lứa tuổi là từ các sản phẩm siêu chế biến. Tình hình còn tồi tệ hơn ở Hoa Kỳ, chiếm 67% trong thực phẩm mà trẻ em từ 2 đến 19 tuổi tiêu thụ và 57% trong thực phẩm người lớn tiêu thụ trong năm 2018 là các sản phẩm siêu chế biến.

Hầu hết chúng ta đều nhận thức được rằng những gì chúng ta ăn là một vấn đề rất lớn đối với sức khỏe thể chất vì chất lượng chế độ ăn uống có liên quan đến các tình trạng sức khỏe kinh niên như béo phì, tiểu đường và bệnh tim mạch. [Nhưng] ít người nhận thức được dinh dưỡng ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ như thế nào.

Thực phẩm siêu chế biến chỉ chứa một lượng nhỏ một vài vi chất dinh dưỡng (Ảnh: Pixabay)

Thiếu vi chất dinh dưỡng liên quan đến các triệu chứng về sức khỏe tâm thần

Do sự lựa chọn thực phẩm của xã hội chúng ta đã chuyển hướng mạnh mẽ sang các sản phẩm siêu chế biến, nên điều quan trọng hơn là khi nhiều người hiểu được rằng lượng vi chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến các triệu chứng sức khỏe tâm thần, đặc biệt là chứng dễ cáu kỉnh, nổi cơn thịnh nộ và tâm trạng không ổn định.

Cơ sở bằng chứng khoa học cho tuyên bố này hiện nay rất nhiều, mặc dù nó rất hiếm khi được đề cập trên các phương tiện truyền thông và rất ít người quen thuộc với nó. 

Ăn uống lành mạnh ít trầm cảm hơn

Hàng chục nghiên cứu từ các quốc gia như Canada, Tây Ban Nha, Nhật Bản và Úc đã chỉ ra rằng những người có chế độ ăn uống lành mạnh, toàn thực phẩm có ít triệu chứng trầm cảm và lo lắng hơn những người có chế độ ăn nghèo nàn (chủ yếu là các sản phẩm siêu chế biến).

Tỉ lệ tự tử và thực phẩm chưa qua chế biến

Những nghiên cứu tương quan không thể chứng minh rằng các lựa chọn dinh dưỡng là nguyên nhân gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần — vì vậy, chúng tôi chuyển sang một số nghiên cứu theo thời gian. Trong các nghiên cứu này, những người không có vấn đề sức khỏe tâm thần rõ ràng tham gia vào nghiên cứu, họ được đánh giá về sức khỏe và các kiểu mẫu ăn kiêng của họ, sau đó được theo dõi suốt thời gian. [Chúng ta] có một số kết quả đáng kinh ngạc.

Trong một nghiên cứu theo dõi khoảng 89,000 người ở Nhật Bản trong 10 đến 15 năm, tỷ lệ tự tử ở những người ăn chế độ ăn thực phẩm nguyên bản, chưa qua chế biến bằng một nửa so với những người ăn chế độ kém lành mạnh hơn. Phát hiện này có thể cung cấp một hướng mới quan trọng chưa được đề cập trong các chương trình phòng chống tự tử hiện nay.

Chế độ ăn uống của trẻ em ảnh hưởng đến tiên lượng rối loạn tâm thần trong tương lai

Tại Canada, một nghiên cứu khác tiết lộ rằng cách trẻ em ăn uống và tuân theo các hướng dẫn sức khỏe khác về tập thể dục và thời gian sử dụng thiết bị dự đoán liệu chúng có được chuyển đến chẩn đoán rối loạn tâm thần trong hai năm tiếp theo hay không. Trong nghiên cứu này, những đứa trẻ ở trong độ tuổi từ 10 đến 11 tuổi. Những phát hiện này cung cấp một lý do chính đáng giải thích tại sao giáo dục dinh dưỡng nên là một trong những hướng điều trị tuyến đầu cho trẻ em đang đối mặt với chứng rối loạn tâm thần.

Dễ cáu bẳn và tâm trạng không ổn định thường là đặc trưng của bệnh trầm cảm, vì vậy nó liên quan đến nhiều nghiên cứu độc lập đã phát hiện ra rằng việc dạy cho những người bị trầm cảm, vốn đang tiêu thụ những chế độ ăn uống nghèo nàn, cách thay đổi sang chế độ ăn toàn thực phẩm kiểu Địa Trung Hải đã mang lại những cải thiện đáng kể. 

Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến tâm trạng của trẻ (Ảnh: Pixabay)

Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải 

Chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải thường có nhiều ngũ cốc, trái cây, rau, quả hạch, các loại đậu, hải sản và chất béo không bão hòa như dầu ô liu.

Trong một nghiên cứu như vậy, khoảng một phần ba số người chuyển sang chế độ ăn toàn thực phẩm bên cạnh việc điều trị đều đặn nhận thấy chứng trầm cảm của họ thuyên giảm sau 12 tuần.

Tỷ lệ thuyên giảm ở nhóm đối chứng sử dụng điều trị thường xuyên nhưng không thay đổi chế độ ăn uống là ít hơn 1/10. Nhóm ăn chế độ toàn bộ thực phẩm cũng báo cáo tiết kiệm được khoảng 20% chi phí ​​trong ngân sách thực phẩm hàng tuần của họ. Điểm mấu chốt này giúp xóa tan lầm tưởng rằng ăn các sản phẩm siêu chế biến là một cách để tiết kiệm tiền.

Bổ sung vi chất dinh dưỡng có thể cải thiện các vấn đề về sức khỏe tâm thần

Một số nghiên cứu đánh giá việc sử dụng các chất bổ sung vi chất dinh dưỡng để điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần đã cung cấp bằng chứng quan trọng rằng chứng cáu kỉnh, nổi cơn thịnh nộ và tâm trạng không ổn định có thể được giải quyết bằng cách cải thiện lượng vi chất dinh dưỡng nạp vào. 

Hầu hết nhận thức của công chúng bị giới hạn trong những công cụ tìm kiếm nghèo nàn về những viên giảm cân thần kỳ. Điều này được chứng minh bằng báo cáo trên các phương tiện truyền thông rằng họ nhấn mạnh các nghiên cứu tập trung vào một chất dinh dưỡng duy nhất tại một thời điểm. Đó là cách phổ biến để nghĩ về quan hệ nhân-quả (đối với vấn đề X, bạn cần dùng thuốc Y), nhưng đó không phải là cách não bộ của chúng ta hoạt động.

Để hỗ trợ quá trình trao đổi chất của não, não bộ chúng ta cần ít nhất 30 vi chất dinh dưỡng để đảm bảo sản xuất chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, cũng như phá vỡ và loại bỏ các sản phẩm phụ trong quá trình trao đổi chất. 

Nhiều nghiên cứu đã phát hiện rằng ăn nhiều vi chất dinh dưỡng hơn giúp cải thiện điều hòa tâm trạng và giảm cáu kỉnh và nổi cơn thịnh nộ, bao gồm cả trong các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng với giả dược ở trẻ em mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý và rối loạn điều hòa tâm trạng.

Bằng chứng đã rõ ràng: Một dân số được cung cấp đủ dưỡng chất có khả năng chống chọi với căng thẳng tốt hơn. Sự đói khát tiềm ẩn của não bộ là một trong những yếu tố có thể thay đổi được cơn bộc phát cảm xúc, gây hấn, và thậm chí có thể là sự thiếu lễ độ trong các cuộc diễn thuyết trước đám đông.

Bonnie Kaplan là giáo sư danh dự tại Trường Y Cumming thuộc Đại học Calgary ở Canada, và Julia J Rucklidge là giáo sư tâm lý học tại Đại học Canterbury ở New Zealand. Bài báo này được xuất bản lần đầu tiên trên The Conversation.

Tân Dân biên dịch