Hương Vị Của Khói

Ðể đả phá tính ích kỷ, người Ả Rập thường kể câu chuyện như sau: Tai một khu phố nọ, có không biết bao nhiêu cửa hàng ăn uống mọc lên. Hương  vị bốc lên từ các cửa hàng này thu hút những người giàu lẫn kẻ nghèo. Những  người giàu đến đây để thưởng thức những của ngon vật lạ, còn những người  nghèo thì chỉ mong ăn được chút cơm thừa canh cặn hay cùng lắm là chỉ để hít  thở được hương vị thơm ngon bốc lên từ các nhà bếp... 

Một hôm, có một người nghèo mon men đến một cửa hàng. Trên tay anh cầm  một ổ bánh mì. Anh người nghèo này có ý nghĩ độc đáo: thay vì chầu chực  hưởng phần ăn thừa của thực khách, anh bèn leo lên mái nhà, rồi ngồi cạnh ống  khói của nhà bếp. Anh vừa nhai bánh mì vừa hít thở làn khói bốc ra từ nhà bếp,  anh nhai ngấu nghiến ổ bánh mì mà tưởng tượng như mình đang thưởng thức  những của ngon được dọn trên bàn thượng khách. 

Nhưng không may cho anh, vì hôm đó người chủ nhà hàng gặp nhiều rắc rối  trong công việc làm ăn cho nên không có được bộ mặt vui tươi cho mấy. Thế là  ông sai những người hầu bàn lôi cổ người ăn xin xuống khỏi mái nhà và yêu cầu  trả tiền. Ông lý luận với người ăn xin như sau: "Khói bốc ra từ nhà bếp của ta không phải là khói chùa, nhà ngươi đã thưởng thức làn khói đầy hương vị đó,  yêu cầu nhà ngươi trả tiền cho ta". 

Người ăn xin không chịu trả tiền. Nội vụ đã được đem ra trước tòa án. Quan đầu  tỉnh phải nhức đầu vì vụ án này. Ông cho triệu tất các bực thức giả trong toàn  tỉnh để giúp ông giải quyết vụ án. Những người này đưa ra hai ý kiến xem ra đều  có lý cả: một bên nói rằng khói bốc ra từ cửa hàng, do đó nó là chủ hữu của ông  chủ cửa hàng. Những người khác thì cho rằng khói cũng như không khí là của  mọi người, thành ra người ăn xin có quyền hưởng mà không phải trả đồng xu  nào. 

Sau khi đã bàn bạc và cân nhắc, quan đầu tỉnh mới đưa ra phán quyết như sau:  "Người nghèo đã hưởng khói mà không đụng đến thức ăn, cho nên anh ta hãy  lấy một đồng bạc, ra giữa công viên, gõ đồng bạc vào ghế đá, âm thanh của  đồng bạc sẽ lan ra. Người chủ cửa hàng muốn đòi tiền của khói, ông hãy lắng  nghe âm thanh ấy". 

Người kể câu chuyện ngụ ngôn trên đây có lẽ muốn nói với chúng ta rằng sự ích  kỷ không mang lại cho chúng ta một lợi lộc nào. 

Nhưng sự ích kỷ không bao giờ mang tính chất trung lập. Nghĩa là khi tôi khép  kín tâm hồn, khi tôi chỉ biết nghĩ đến mình, không những tôi làm cho người khác  bớt hạnh phúc, mà chính tôi cũng chết đi một phần trong tôi. Tình liên đới không  phải là một thứ xa xỉ phẩm được thêm vào tương quan giữa người với người  hoặc như một thứ tô điểm phụ thuộc cho nhân cách của tôi, mà là đòi hỏi thiết  yếu của ơn gọi làm ngưòi. Tôi càng nên người hơn khi tôi sống cho tha nhân. Tôi  càng trở nên phong phú hơn khi tôi trao ban... 

ST